Loodgrijze wolken pakken zich samen boven The Bronx, een van de dichtst bevolkte delen van New York. Enkele minuten later barst de regen in alle hevigheid los. Binnen de kortste keren staan de straten blank.

Het mag het groepje jongens die op een plein aan het basketballen zijn niet deren. „Come on folks, let’s finish this game”, moedigt een uit de kluiten gewassen Afro-Amerikaan aan. Als antwoord op de regen trekt hij slechts zijn honkbalpet wat dieper over zijn voorhoofd.

Verderop is een stel tieners aan het skateboarden. Ook zij lijken zich niet druk te maken om het hemelwater, dat met bakken uit de lucht valt.

De bal en het skateboard zijn intussen wel zo’n beetje het enige waarvoor de Amerikaanse jeugd zich nog buiten waagt. Touwtjespringen, tikkertje doen en hutten bouwen zijn al lang door computer, tablet en televisie verdrongen. Straatspelletjes leven nog slechts als dierbare herinnering voort in het geheugen van de generatie die in de jaren 50 en 60 opgroeide.

Zij herinneren zich nog dat er aan het eind van de winter volop geknikkerd werd. Het begin van de lente markeerde de start van het vliegerseizoen. En in de staat Georgia wist iedereen dat de proppenschieters voor de dag kwamen zodra de bessen aan de struiken rijpten. In 1898 tekende een inwoner van Chicago op dat op 6 maart het eerste springtouw in de stad was gesignaleerd. Eind april verdween dat weer, want dan was het tijd voor balspelen.

Allemaal verleden tijd, inmiddels. Toch is de cultuur van buiten spelen nog niet zo heel lang op haar retour in de Verenigde Staten. Een onderzoek uit 1992 onder kinderen in Philadelphia toonde aan dat de Nintendo voor deze jeugd destijds weliswaar het favoriete tijdverdrijf was, maar monopoly, verstoppertje spelen en de barbiepop volgden op korte afstand.

Anno 2012 zijn de traditionele spelletjes vrijwel uit het straatbeeld verdwenen. Gebleven zijn de basketbal en het skateboard. Straatspelen zijn een publieke uiting door kinderen, die de heersende sociale orde zowel bespot als bevestigt, menen sociologen. De vraag is dan wat de huidige straatcultuur zegt over de Amerikaanse maatschappij.

De verklaringen voor het verdwijnen van de traditionele straatspelcultuur zijn divers. Enerzijds is er de komst van de televisie en de alsmaar toenemende digitalisering. Spelcomputer en internet hebben de plaats van zaklopen en knikkeren al lang geleden ingenomen.

Speelgoedfabrikanten zien die ontwikkeling vanzelfsprekend ook en spelen gretig in op de nieuwe manier van ‘spelen’. Het gros van de speelgoedfolders bestaat voor een aanzienlijk deel uit computerspelletjes en science­fictionachtig vermaak.

Overigens speelt nog een heel andere factor een rol. De gemiddelde leeftijd waarop kinderen zelfstandig buiten het eigen erf mochten spelen, groeide bijvoorbeeld in New York in de vorige eeuw van 5,5 naar 8 jaar. Dat had alles te maken met de toegenomen onveiligheid en groeiende criminaliteit.

Dit is deel 2 in een serie over buitenspelen in het buitenland.