Dat is de sombere conclusie van de onderzoekscommissie die zich bijna zeven maanden lang heeft gebogen over de oorzaken van de ramp met het ruimteveer Columbia, dat begin februari bij terugkeer in de dampkring boven Texas verongelukte. Daarbij kwamen zeven astronauten om het leven.

Technisch was de ramp naar alle waarschijnlijkheid te wijten aan het losraken van een stuk isolatiemateriaal van een van de draagraketten kort na de lancering. Dat materiaal raakte de linkervleugel van de Columbia en sloeg een gat in het beschermingsmateriaal. Door dat gat drongen bij terugkeer in de dampkring superhete gassen de vleugel binnen, waardoor eerst de vleugel en vervolgens de shuttle zelf desintegreerde. De onderzoekscommissie onder leiding van gepensioneerd admiraal Harold Gehman kritiseert het feit dat de leiding van de Columbia-vlucht verschillende waarschuwingen van ingenieurs over een mogelijk fatale schade in de wind heeft geslagen.

Tot driemaal toe hebben ingenieurs er vervolgens op aangedrongen om de eventuele schade aan de vleugel van de Columbia tenminste te laten onderzoeken via foto’s gemaakt door militaire spionagetelescopen of satellieten. De NASA-leiding wees dit echter af, omdat ook bij eerdere vluchten isolatiemateriaal was losgeraakt zonder dat dit tot problemen had geleid. „Dit leidde tot de onjuiste overtuiging dat dit probleem geen risico voor shuttlevluchten opleverde en er werd zelfs niets ondernomen om iets aan dit probleem te doen”, aldus de commissie in het 248 pagina’s tellende rapport. De commissie denkt dat het technisch mogelijk geweest was om de bemanning van de Columbia te redden door een tweede shuttle de ruimte in te sturen. Een operatie die „gevaarlijk” wordt genoemd, maar „technisch niet onmogelijk.”

Het rapport vergelijkt de problemen van de Columbia met die van de Challenger zeventien jaar geleden. Ook daar ging het om technische problemen die niet ernstig genomen werden, met als gevolg dat de Challenger kort na de lancering in zee stortte. Ook toen waren ernstige waarschuwingen van technici in de wind geslagen. „Op tijd lanceren is belangrijker voor de NASA dan veiligheid. Er heerst binnen de organisatie een cultuur waarbij waarschuwingen niet worden aangemoedigd zoals men zou verwachten, maar waarbij waarschuwingen en afwijkende meningen worden ontmoedigd en zelfs worden genegeerd”, zo zegt het rapport.

De commissie levert ook scherpe kritiek op de achtereenvolgende Amerikaanse regeringen en op het parlement in Washington, die het in de loop van de afgelopen jaren maar al te snel eens werden over het schrappen van budget van de NASA -tot 40 procent-, ondanks alle loftuitingen aan Amerika’s ruimtevaart. Washington gaf de NASA ook onvoldoende richtlijnen voor een concreet ruimtevaartbeleid, meent de commissie, die zegt „verbaasd” te zijn geweest toen men ontdekte dat de NASA geen plannen bleek te ontwikkelen voor de vervanging van het verouderde shuttle-systeem.

De commissie komt met een aantal concrete aanbevelingen waaraan voldaan moet worden voordat de NASA zijn shuttle-programma hervat. NASA’s topman Sean O’Keefe -een begrotingsdeskundige zonder technische kennis of ervaring- zei dinsdag de aanbevelingen van de onderzoekscommissie ter harte te zullen nemen. In Washington verklaarde senator John McCain dat Congres en regering het ruimtevaartprogramma een grotere prioriteit moeten geven. „Ons ruimtevaartprogramma is te belangrijk en te kostbaar om het zo te laten verwaarlozen zoals dit rapport mijns inziens terecht suggereert”, aldus McCain.