Van alle hervormingen die „onvermijdelijk” worden genoemd wil Nederland de toekomst in topconditie tegemoet kunnen treden, is die op het terrein van de arbeidsmarkt wellicht het meest omstreden.

Willen wetenschappers bij de zorg en de woningmarkt graag een fors aantal stapjes verder gaan dan het kabinet tot dusver voorstelde, op de arbeidsmarkt is het eerder andersom: een groot deel van de arbeidsmarktdeskundigen kraakt de plannen waarmee Kamp (VVD) ouderen sneller wil laten doorstromen naar ander werk.

Op dit moment moeten werkgevers nog vooraf toestemming vragen voor ontslag (aan uitkeringsinstantie UWV of de kantonrechter). In navolging van de afspraken die VVD, CDA, D66, GL en CU maakten in hun begrotingsakkoord, draait Kamp de procedure om. Een bedrijf mag een personeelslid vanaf 2014 zonder toets vooraf –maar wel na een hoorprocedure– ontslaan met een opzegtermijn van twee maanden. Werknemers kunnen het ontslag alleen nog achteraf aanvechten bij de rechter.

Ook de ontslagvergoeding verandert. Geen hoge bedragen meer, maar nog slechts een ”transitiebudget” van een kwart maandsalaris per gewerkt jaar (met een maximum van een half jaarsalaris) voor scholing of begeleiding naar ander werk. Als de rechter oordeelt dat iemand onterecht ontslagen is, kan hij een schadevergoeding toekennen van maximaal een jaarsalaris.

Verder betalen werkgevers hun oud-werknemers straks maximaal de eerste zes maanden na werkloosheid door, omdat ze dan extra gemotiveerd zouden zijn om te zorgen dat deze snel elders aan de slag komen. Die maatregel bespaart de overheid 1 miljard euro op jaarbasis. In totaal verwacht Kamp dat de ontslagplannen gaan zorgen voor een stijging van de arbeidsproductiviteit met 0,4 procent, ofwel 2,5 miljard euro meer welvaart per jaar, omdat werknemers –met name ouderen die nu „gevangenzitten in hun huidige baan”– volgens de VVD-minister straks sneller weer gaan doen waar ze goed in zijn.

Niet alleen de vakbonden zijn fel tegen de plannen van het kabinet. Zo is de FNV bang dat de nieuwe ontslagplannen vooral zorgen voor het sneller, gemakkelijker en goedkoper ontslaan van mensen, wat juist leidt tot een hogere werkloosheid. Maar ook arbeidsmarktdeskundigen zijn kritisch. In een brief aan de Tweede Kamer ageerden vorige week zestien hoogleraren en universitair onderzoekers tegen de ontslagplannen. Volgens hen valt het met de starheid van het huidige ontslagrecht reuze mee en baseren de Kunduzpartijen zich op onjuiste veronderstellingen. De deskundigen verwachten daarom geen positieve, maar juist een negatieve uitwerking van de plannen op de Nederlandse economie.

Een belangrijk geschilpunt met het kabinet is dat er volgens de wetenschappers geen enkele onderbouwing bestaat voor de mening dat een soepeler ontslagrecht leidt tot meer werk­gelegenheid en een hogere arbeidsproductiviteit.

Hoewel een Kamermeerderheid achter zijn plannen staat, meldde Kamp maandag voor invoering eerst de Sociaal-Economsiche Raad (SER) nog om een advies te vragen.