Geschiedenis herleeft bij Hastings
Staande op de cliffs aan de Engelse zuidkust zie je de houten schepen bijna voor je. Willem de Veroveraar stak er duizend jaar geleden het Kanaal over en veroverde de Engelse kroon. In 1066 Country herleeft de geschiedenis.
Zeg “1066“ en iedere Engelsman antwoordt meteen: „Slag bij Hastings.“ Het historische treffen tussen de Normandische indringer en de Engelse koning Harold vond zo’n 15 kilometer buiten de kuststad plaats. Het dorp dat nu op die plek ligt, is vernoemd naar de historische gebeurtenis: Battle. Rond de eeuwenoude abdij midden in het dorp komt de geschiedenis weer tot leven.
Willem, die de strijd in zijn voordeel wist te beslechten, bouwde het klooster als gebaar van boetedoening. De paus vond namelijk dat er wel erg veel bloed gevloeid had. Dat diezelfde paus Willem had aangemoedigd, blijft niet buiten beeld. Begrijpelijk, de kerken rezen onder Willems bewind als paddenstoelen uit de grond, terwijl de kerstening van Engeland eeuwenlang stagneerde door syncretisme en gebrek aan geestelijke leiding. Engelse christenen zijn nog dankbaar voor Willems zege.
Van de originele abdij van Battle is enkel nog het poortgebouw intact, dat de ingang vormt naar het museum. Van het slaapgebouw resten slechts wat muren en gewelven en van de kapel nog minder. De later opgetrokken gebouwen huisvesten nu een typisch Engelse kostschool.
Het glooiende slagveld achter de abdij was op 14 oktober 1066 heel wat minder idyllisch. Al wandelend kun je het strijdtoneel volgen via informatie-panelen. Een audiotour verlevendigt de strijd nog extra. Met een soort mp3-speler is het verloop van de slag gedetailleerd te volgen (in het Engels). In een paviljoen naast het poortgebouw wordt uitgelegd hoe Willem met zijn overwinning en daaropvolgende regering de basis legde voor het huidige Engeland.
Iets verderop in Battle is het lokale historische museum gevestigd, tussen twee karakteristieke Engelse rozentuinen. Het museum bezit een replica van het “Wandkleed van Bayeux“. Dit 70 meter lange borduurwerk uit de 11e eeuw verbeeldt de Slag bij Hastings. Ook Willems broer, bisschop Odo, is te zien, met stok, want geestelijken mochten geen dodelijke wapens dragen.
„Nee, het voelt niet als een nederlaag, zo denken Engelsen niet“, vertelt de conservator zelfbewust. Engelsen zijn niet nationalistisch, legt hij uit. „We zijn er juist trots op dat we met elke verovering ons voordeel deden. Het bleek steeds een impuls voor de ontwikkeling van het land.“ Wel betreurt de conservator het dat de kerstening door Willem Engeland beroofde van zijn ‘oorspronkelijke’ Keltische religie en daarvoor een religie van macht en hypocrisie bracht.
Inderdaad bezondigde de kerk zich hieraan. Maar gelukkig biedt de kerk ook meer dan macht en schijnheiligheid, zo laat de uit 1115 daterende kerk van St Mary The Virgin zien. Het anglicaanse godshuis is gastvrij geopend, ook al is er niemand aanwezig. Door de prachtig gebrandschilderde ramen valt het daglicht naar binnen. In een zijbeuk is een plek waar bezoekers kunnen bidden. „St Mary’s Church is een plaats met een geweldige schoonheid en geschiedenis. Maar dat is slechts een deel van het verhaal“, vertelt een bord bij de ingang. „Een echte kerk, dat zijn in de eerste plaats de mensen die daar samenkomen om God te eren door de Heere Jezus Christus.“
Vlak naast de kerk geeft het historisch museum Yesterday’s World een beeld van grootmoeders tijd in Engeland. Via nauwe gangetjes kom je langs een victoriaanse speelkamer, een kruidenier en andere winkeltjes. Ook interessant is de Royalty Room met een tentoonstelling over het Engelse koningshuis. De fameuze koningin Victoria is in poppengedaante aanwezig om hoogstpersoonlijk uitleg te geven.
Hastings zelf is niet minder een bezoek waard. De historische binnenstad met zijn nauwe straatjes en winkeltjes ligt ingeklemd tussen twee heuvels (“cliffs“) die karakteristiek uit de zee oprijzen. De top van de West Cliff is –evenals die van de East Cliff– te bereiken via een ouderwetse tandradbaan. Boven op de heuvel staat de ruïne van het kasteel dat de Veroveraar er na zijn invasie liet bouwen. De helft ervan verdween in de 13e eeuw bij een hevige storm in de zee. Bij de ruïne draait een film over de beroemde veldslag.
In de grotten in de West Cliff is het Smugglers Adventure gevestigd, dat het verhaal van de smokkelarij vertelt die in de 18e en de 19e eeuw welig tierde in Zuid-Engeland. Was smokkelen aanvankelijk vooral een aardige bijverdienste voor de arme bevolking, later kreeg het meer weg van georganiseerde misdaad. Stoppen met smokkelen kon je dood zijn, ermee doorgaan trouwens ook. Tussen 1781 en 1784 werd er maar liefst 8,2 miljoen liter jenever en 1,1 miljoen kilo thee bij nacht en ontij illegaal aan land gebracht.
„Ze zijn niet bereid te stoppen met dat ellendige smokkelen. Ik vrees dan ook dat onze arbeid in dit opzicht vruchteloos zal zijn“, noteerde de bekende opwekkingsprediker John Wesley in zijn dagboek na een bezoek aan de streek. Jammer dat skeletten en spoken het allemaal nog wat spannender moeten maken.
Hastings is vanouds een vissersplaats. Bij gebrek aan een haven worden de vissersboten vanaf de “Stade“ (een Saksisch woord voor landingsplaats) direct in zee gelaten. Visser was een gevaarlijk beroep en vaak armoe troef, zo laat het gratis toegankelijke Fishermen’s Museum zien. Geen wonder dat smokkelen voor vissers een aantrekkelijke extra inkomstenbron was. De autoriteiten waren echter streng. Als een visser op smokkelen werd betrapt, werd zijn boot onverbiddelijk doormidden gezaagd. Er zat soms weinig anders op dan het gehalveerde schip aan wal om te bouwen tot een huisje. De voorbeelden ervan zijn nog te zien.
Doordat het Kanaal smal is en druk bevaren, zijn er bijzonder veel scheepswrakken te vinden rond de Engelse zuidkust. Het –eveneens gratis toegankelijke– Shipwreck Museum op de Stade geeft er een beeld van. Er zijn bijvoorbeeld spullen te zien uit het in 1749 gestrande VOC-schip Amsterdam. Bij zeer laag tij zijn de restanten van het wrak nog zichtbaar. Onderzoek aan de resten van het schip vormde de basis voor de bouw van de replica van het VOC-schip. Maar wie die wil zien, moet terug naar huis.
www.english-heritage.org.uk/battleabbey
www.yesterdaysworld.co.uk/battle/
www.ohps.org.uk/fishermens_museum/
www.shipwreck-heritage.org.uk/
1066 Country
Het gebied rond Hastings, dat is omgedoopt tot 1066 Country, biedt nog diverse andere historische bezienswaardigheden. Zo herbergt de streek verschillende middeleeuwse kastelen, waaronder het imposante Bodiam Castle. In het stadje Rye is nog verrassend veel bewaard gebleven van het middeleeuwse straatbeeld. Tussen Rye en Hastings ligt Winchelsea, volgens sommigen het kleinste stadje van Engeland. In de middeleeuwen was het stadje aanzienlijk groter en resten van de vergane glorie zijn er nog zichtbaar.
Ook natuurliefhebbers kunnen in 1066 Country aan hun trekken komen. Er zijn tal van wandelroutes uitgezet, zoals de 50 kilometer lange 1066 Country Walk, door diverse typen landschappen. Langs de kust zijn er diverse natuurreservaten en stranden.
Hastings en omstreken zijn vanuit Nederland met de auto het gemakkelijkst te bereiken via een oversteek bij Calais. Dat kan per veerboot of met de autotrein via de Kanaaltunnel. Vanaf Dover is het nog zo’n 80 kilometer. De hele reis met de trein maken kan ook. De Eurostar vanuit Brussel stopt in Ashford, waar er een aansluiting is naar Hastings. Hastings heeft ook een directe spoorverbinding met luchthaven Londen Gatwick.
