Joseph Mutei is docent godsdienst en zending aan de St. Paul’s University in Nairobi (Kenia). Ook doet hij wetenschappelijk onderzoek naar de positie van de islam in Afrika en zijn relatie tot het christendom. Mutei was deze week in Kampen vanwege een internationale toerustingsconferentie van de vrijgemaakte zendingsorganisatie De Verre Naasten.

Na een master islamitische studies specialiseerde Mutei zich in de islam. De islam maakt in Kenia 10 procent van de bevolking uit, tegenover 80 procent christenen, maar de invloed van moslims is nog groter dan die van de kerk. Mutei: „De moslims bezetten strategische posities in het land. Dat blijkt uit de aanwezigheid van moskeeën. Moslims hebben de moskee nodig als een plaats van gebed, niet zozeer als een plaats van samenkomst. Christenen kunnen bidden in hun woningen, maar moslims hebben daarvoor hun gebedshuizen nodig, waardoor zij publiek zichtbaarder zijn dan christenen.”

De sleutelposities die moslims bezetten, bevinden zich op politiek, economisch en maatschappelijk terrein. „Moslims zijn niet georganiseerd als politieke partij, wat in Kenia niet geoorloofd is, maar als religieuze gemeenschap. Ze spreken met één stem, in tegenstelling tot christenen, die onderling verdeeld zijn. Christenen zijn regionaal georganiseerd per stam en hebben niets met andere stammen. Dat verlamt hun invloed op het publieke leven.”

Religieus geweld ging Kenia lang voorbij, uitgezonderd de bloedige conflicten tijdens de verkiezingen in 2008. Enkele weken geleden werd Nairobi opgeschrikt door een aanslag op een winkelcentrum. Een jaar geleden was een kerk het doelwit. Mutei: „De aanslagen zijn het werk van extreme moslims die via het aangrenzende Somalië gemakkelijk Kenia binnen kunnen komen. Het gaat vooral om de invloed van de terroristische al-Shabaab uit Somalië. Veel Afrikanen zijn erg arm en daarom gauw geneigd te vallen voor beloningen voor het plegen van terroristische aanvallen.”

De meerderheid van de moslims in Afrika en ook in Kenia is vredelievend, stelt Mutei, maar een minderheid kan het geheel bederven. „Dat zie je aan de aanslagen op de Twin Towers in New York. Ze zijn slechts het werk van enkele radicale moslims, maar brengen de hele islam in diskrediet. Mensen voelen zich in Nairobi onveilig sinds er een kerk is aangevallen. Ze moeten nu langs een detector om de diensten te bezoeken. Dat is puur vanwege de angst voor de moslims, omdat de terreuraanslagen in de naam van de islam werden gepleegd.”

Volgens Mutei groeit de kerk in Afrika nog steeds snel. Dat zijn vooral evangelisch georiënteerde kerken en pinkstergroeperingen. Mutei, zelf lid van de African Evangelical Presbyterian Church, heeft er gemengde gevoelens erbij. „Het gevaar van deze pinksterkerken is dat ze vooral pragmatisch gericht zijn en weinig theologische diepgang kennen. Met name de neopinksterkerken zijn georiënteerd op een welvaartsevangelie. Toch zie je met name bij de oudere pinksterkerken een hernieuwde belangstelling voor Bijbelse en theologische thema’s.”

Mutei bestrijdt de gedachte dat hulp aan de Afrikaanse kerk een afhankelijkheidspositie schept. „Afrika heeft te maken met structurele natuurlijke problemen als gevolg van armoede en droogte, waaraan het niets kan doen. Ook de Afrikaanse kerk heeft steun nodig op het gebied van onderwijs en mensen die de kerk helpen. Niet het geven is wezenlijk, maar het onderhouden van een relatie. Als de ene broeder in het gezin minder geld heeft, dan is hij toch evengoed een broeder?”

Film

Langzamerhand raakt ook Afrika, en zeker miljoenensteden als Nairobi, onder de invloed van het Westen. Met alle geestelijke gevolgen van dien. „De globalisering heeft ook negatieve dingen gebracht. De sociale media melden in Nairobi snel welke film er op die dag in Amsterdam vertoond wordt. De negatieve invloed van de secularisatie in het Westen heeft zijn invloed op het Afrikaanse leven, dat juist zijn kracht vindt in de gemeenschap.”

Toch blijft Mutei optimistisch. „De hoop voor het wereldwijde christendom ligt in de kerk van Afrika. Daar ben ik van overtuigd. Het centrum van het christendom is verplaatst van het Noorden naar het Zuiden. Het is nu de tijd voor Afrika om het Evangelie weer terug te brengen. Het is hier gezaaid als een zaad, het is een boom geworden waar we nu de schaduw van ondervinden. Die schaduw is heilzaam voor de hele wereld.”