Discussie zonder taboes tijdens EU-dinertje
BRUSSEL – Besluiten hoeven er niet te vallen. Maar het overleg van woensdagavond tussen de Europese regeringschefs levert misschien wel meer duidelijkheid op over de mate waarin zij het eens zijn over belangrijke onderwerpen als Griekenland en groei.
Daarom heeft de Belgische EU-president Herman Van Rompuy deze informele bijeenkomst ook belegd. De politieke leiders schuiven bij hem aan voor een diner. Tussen het eten door wil hij een openhartige gedachtewisseling voeren. Geen taboes, alle vernieuwende en zelfs omstreden ideeën mogen wat hem betreft deel uitmaken van de discussie, zo heeft hij laten weten in de uitnodigingsbrief.
Eind juni wacht de volgende officiële top. Het is de bedoeling bij die gelegenheid initiatieven te ontplooien om de haperende economische motor aan te zwengelen. Bovendien zijn dan de Grieken weer naar de stembus geweest en wie weet, dwingt de uitslag tot zware beslissingen over de toekomst van de eurozone. De verkiezingen zijn in feite immers een referendum over wel of niet blijven meedoen aan de gemeenschappelijke munt.
De schijnwerpers zijn vanavond vooral gericht op de Franse president François Hollande. Hij debuteert in Brussel. Vorige week bracht hij meteen na zijn aantreden een beleefdheidsbezoek aan bondskanselier Merkel in Berlijn. Geleidelijk aan moet blijken in hoeverre het tussen deze Frans-Duitse tandem, het duo ”Merkollande”, klikt om de enorme problemen eensgezind aan te pakken. De daadkracht binnen Europa hangt nu eenmaal af van de relatie tussen de twee toonaangevende lidstaten.
Tegenstellingen speelden recent al een rol bij het beraad van de G8 in Camp David. Merkel verdedigde de strikte begrotingsdiscipline als voornaamste recept, Hollande wenste meer nadruk op groei en banen. Laatstgenoemde kreeg daarbij de steun van president Obama. De bezweringsformule luidt dat beide elementen nodig zijn, dat het gaat om twee zijden van dezelfde medaille.
Ook binnen de EU zwelt de roep om een stimulerende strategie aan. Maar de tekorten laten geen extra begrotingsuitgaven toe. Daarom moet het vooral komen van structurele hervormingen, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt, van herschikking van beschikbare fondsen, van de inzet van misschien kapitaal vanuit de private sector.
Een ander twistpunt is de invoering van eurobonds: financiering van de staatsschulden niet langer met behulp van obligaties van de nationale overheden, maar met zulke stukken van het eurogebied als geheel; via een gezamenlijke pool. Hollande ziet het als een probaat middel om de schuldencrisis te bestrijden. Hij heeft al aangekondigd dat hij het plan vanavond zal voorleggen.
Het stuit op verzet van Duitsland, en ook Nederland. Lidstaten die hun huishoudboekje op orde hebben, zijn duurder uit, doordat de rente op de beoogde waardepapieren hoger zal zijn dan die zij nu betalen. Bovendien dreigt bij zuidelijke regeringen de verleiding om, als zij niet meer zelf naar de kapitaalmarkt hoeven, het rustiger aan te doen met het saneringsbeleid. Met Merkel valt alleen te praten over introductie van de zogeheten eurobonds op lange termijn, als door een strikte handhaving van de budgettaire spelregels de tekorten overal zijn teruggebracht tot de toegestane omvang.
De vraag is of de eurozone dan nog in de huidige samenstelling bestaat. De G8 heeft de wenselijkheid benadrukt dat Griekenland binnenboord blijft. Dat kan echter alleen met deze combinatie: leningen in ruil voor besparingen en hervormingen. Op 17 juni kunnen de Griekse burgers aangeven of zij daarmee instemmen. Een gemakkelijkere weg voor hen is er niet.
