Onrust over schuldencrisis weer helemaal terug
APELDOORN – De onrust over de schuldencrisis binnen de eurozone is weer opgelaaid. Ditmaal ligt vooral Spanje in de vuurlinie. De rente op obligaties van dat land klom de afgelopen dagen tot boven de 6 procent. Enkele vragen.
Waar duidt die hoge rente op?
Beleggers doen hun Spaanse staatspapier van de hand. Door dat aanbod zakt de koers van die stukken. Het rendement ofwel de rente beweegt altijd tegengesteld daaraan, dus nu in bovenwaartse richting. Voor overheidsobligaties met een looptijd van tien jaar trad maandag een stijging op tot 6,14 procent en ging het dinsdagmorgen naar 6,19.
Deze ontwikkelingen geven uitdrukking aan een toenemend wantrouwen bij investeerders ten aanzien van de situatie in de betrokken zuidelijke euronatie. Zij zijn bang dat die op enig moment niet meer kan voldoen aan haar betalingsverplichtingen, dat zij het op de kapitaalmarkt geleende geld misschien niet kan terugbetalen.
Is er reden voor die bezorgdheid?
Jazeker. Spanje staat er beroerd voor. Het begrotingstekort bedroeg in 2011 8,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De economie zal dit jaar verder krimpen. De werkloosheid schommelt in de buurt van de 23 procent. Bijna een kwart van de beroepsbevolking heeft dus geen baan, onder jongeren is dat zelfs de helft. De huizenprijzen blijven fors dalen en de positie van veel banken is wankel.
De regering van premier Rajoy kondigde kortgeleden aan dat zij nog eens 10 miljard euro extra wil bezuinigingen in 2012, boven op de al eerder voorgenomen aanvullende ingrepen van 27 miljard, in een poging het tekort terug te dringen tot 5,3 procent. Maar die onvermijdelijke maatregelen knijpen de groei af en verergeren de recessie.
Hoe lang houdt Spanje dit vol?
Als de rente almaar aantrekt, wordt voor de overheid in Madrid lenen bij internationale beleggers onbetaalbaar. Zij zal dan voor de benodigde kredieten moeten aankloppen bij het Europese noodfonds, net als eerder Griekenland, Portugal en Ierland. Een beroep op dat vangnet lijkt onafwendbaar, zo hebben de ervaringen met die landen geleerd, als de rente de 7 procent overschrijdt.
Valt een verdere stijging van de rente te voorkomen?
Mogelijk zal de Europese Centrale Bank (ECB) weer Spaanse obligaties gaan opkopen, om de koersen op te krikken en daarmee de rente te drukken. Vorig jaar heeft deze instelling ook dergelijke interventies uitgevoerd.
Zit er genoeg geld in het noodfonds om eventueel de helpende hand te bieden?
Eind maart hebben de ministers van Financiën uit het eurogebied besloten om de nieuwe, permanente steunfaciliteit uit te breiden tot zo’n 700 miljard euro. Een enorm bedrag, maar het is waarschijnlijk ontoereikend om twee grote spelers, Spanje en Italië, zo dat nodig mocht zijn, te redden. De financiële wereld had liever gezien dat een nog sterkere beschermingswal was opgetrokken.
De redenering daarbij luidt: hoe omvangrijker de pot met beschikbare middelen, hoe kleiner de kans dat die moet worden aangesproken. Want als de markten weten dat er volop reserves zijn om landen overeind te houden, zullen ze niet speculeren op hun val en zal de rente niet oplopen.
Nederland draagt ongeveer 40 miljard euro bij aan, zoals het officieel heet, het Europees Stabiliteits Mechanisme (ESM).
Was de rust die heerste binnen de eurozone in de eerste maanden van dit jaar al met al bedrieglijk?
De ECB heeft in december en eind februari in totaal bijna 1000 miljard euro uitgeleend aan banken. Die hebben dat geld onder andere gebruikt om staatspapier van zwakke deelnemers aan de muntunie te kopen. Dat bracht de rente omlaag. Maar dat effect ebt weg.
Onverkort noodzakelijk blijft dat landen hun economieën op orde brengen. Dat vergt tijd en er zullen zich daarbij voortdurend tegenvallers aandienen. De huidige spanningen illustreren dat de schuldencrisis nog lang niet tot het verleden behoort.
