„Kennis van prof. K. Schilder nodig”
KAMPEN – Het is nodig dat gereformeerde studenten meer kennis opdoen van de plaats van prof. K. Schilder in de kerkgeschiedenis. Een hernieuwde oriëntatie op het gereformeerde erfgoed kan bijdragen aan een bewuste keuze bij het participeren in de kerk als Gods nieuwe samenleving.
Tot dergelijke conclusies kwamen diverse sprekers vrijdagavond tijdens een boekpresentatie in de aula van de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen.
Onder de titel ”Wie is die man” liet de studentenvereniging van de Theologische Universiteit Kampen een bundel verschijnen met daarin aandacht voor de persoon en de theologie van de prof. dr. Klaas Schilder. De Kamper hoogleraar stond in 1944 aan de wieg van de Vrijmaking, waarbij de Gereformeerde Kerken in Nederland ruim 10 procent van haar leden zagen vertrekken.
Volgens historicus prof. G. Harinck was Schilder een van de eersten die besefte dat de westerse cultuur in de eerste helft van de 20e eeuw seculariseerde. De hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam bewonderde in Schilder diens grote nadruk op de historie. „Hij zette het leven van mensen in eeuwigheidsperspectief.” Bovendien legde Schilder het accent op het kerkvergaderende werk van Christus in deze wereld.
Harinck pleitte voor meer aandacht voor het gereformeerde erfgoed bij het vormen van studenten. Daarin kunnen ouderen het voortouw nemen, stelde hij. „Ik denk dat we nonchalant omgaan met de manier waarop jongeren zich bezinnen.”
Prof. dr. E. A. de Boer, bijzonder hoogleraar geschiedenis van de reformatie aan de VU, illustreerde hoe Schilder zijn dogmatische opvattingen vastlegde in zijn catechismusverklaring. Volgens prof. De Boer wilde Schilder met de catechismusverklaring zich ten dienste stellen van de kerk. Bovendien profileerde hij zich ten opzichte van Karl Barth. De voorman van de vrijgemaakten had al contacten over de publicatie van zijn catechismusverklaring in het buitenland, om zo zijn werk ook in de wereld van de academische theologie bekendheid te geven.
Dr. Koert van Bekkum, adjunct-hoofdredacteur van het Nederlands Dagblad, schetste hoe het erfgoed van Schilder vandaag nog zichtbaar is in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. De aan de Theologische Universiteit Kampen opgeleide Van Bekkum illustreerde hoe aan die onderwijsinstelling in de loop der jaren kanttekeningen zijn geplaatst bij de theologie van Schilder. „Dat begon met de kritiek van J. Douma op Schilders wel heel sterke parallellie tussen verkiezing en verwerping. Wie hier iets aanpast, kan er niet omheen ook andere elementen te verbouwen. Dat is dan ook precies wat gebeurde.”
Van Bekkum schetste hoe de „gedeeltelijke identificatie van het christelijk geloof met maatschappelijke partijvorming” het gevaar opleverde om „onkerkelijken en zelfs ongelovigen te produceren.” Gecombineerd met een bijna steriele toepassing van de door Schilder ingezette heilshistorische prediking in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, ging daarmee het meest wezenlijke, de geloofskennis, verloren.
Tegen die achtergrond is het volgens Van Bekkum verklaarbaar waarom vrijgemaakten voor de vraag staan of ze zich laten leiden door cultuurparticipatie of zich hernieuwd concentreren op de kerk als Gods nieuwe samenleving. Niets nieuws onder de zon, concludeerde Van Bekkum. De vraag speelde ook al toen Schilder in de jaren 30 zich profileerde.
