Jacobine Gelderloos-Commandeur studeerde theologie in Groningen en is deze maand begonnen als assistent in opleiding (aio) aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen. Ze wil er onderzoek doen naar de bijdrage van geloofsgemeenschappen aan de leefbaarheid van het platteland. „Voor mijn studie heb ik de betekenis onderzocht van kerkgebouwen in verleden en heden voor kerkelijke en niet-kerkelijke mensen. De vraag hoe de kerk een zinvolle rol in de samenleving kan vervullen sluit daar mooi op aan.”

Kerken en dorpen hebben allebei te maken met een negatieve ontwikkeling, namelijk ontkerkelijking en krimp, zegt Gelderloos. „Ik wil onderzoeken hoe beide partijen elkaar kunnen helpen en kunnen samenwerken.”

In de korte tijd dat ze als aio werkt, vond Gelderloos diverse voorbeelden van geslaagde samenwerking tussen kerk en dorp. „Na de dreigende dijkdoorbraak in januari in de Groningse dorpen Ten Boer en Woltersum deelde de plaatselijke kerk bloemetjes uit aan evacués. In Eelde-Paterswolde werken de protestantse gemeente, diverse dorpsverenigingen, bejaardenhuizen en basisscholen samen in het project ”Dorp vol verhalen”, een project over bijzondere verhalen in het dorp.”

De ideale samenwerking tussen dorp en kerk bestaat niet, stelt Gelderloos van tevoren al vast. „Elk dorp is verschillend. Het maakt nogal uit of je een dorp in Groningen hebt met relatief veel import die gericht is op de stad, of een dorp op de Veluwe waar een nauwe band bestaat tussen de inwoners en de kerk.”

Wel is het van belang dat geloofsgemeenschappen duidelijk zichtbaar zijn, zegt de Groningse. „Dat kan door het aanbieden van –een nevenruimte van– het kerkgebouw als oefenruimte aan de organisatie van een spelweek of dorpsfeest, door er een lezing of concert te laten plaatsvinden of door vanuit de kerk diaconale activiteiten te ontplooien. Zo kunnen de inwoners echt het gevoel krijgen: De kerk hoort bij ons.”

Het eerste jaar van haar onderzoek zal voornamelijk in het teken staan van oriëntatie en verkenning van het onderwerp. Vervolgens loopt Gelderloos twee jaar mee in twee plattelandsdorpen in Groningen en in Noord-Brabant. „Het moeten dorpen zijn die enigszins vitaal zijn, waar de kerk en de dorpsgemeenschap weet hebben van elkaars bestaan. Ik hoop in kaart te brengen waar de behoeften liggen van de kerk en de inwoners en in hoeverre die bij elkaar te brengen zijn.”

Volgens Gelderloos is onderzoek naar de rol van de kerk in een dorp belangrijk. „Veel mensen wantrouwen de kerk, blijkt uit onderzoeken. Er valt dus nog wel wat te verbeteren. Mijns inziens heeft de kerk op het gebied van zingeving en levensvragen veel te bieden. In de huidige samenleving is behoefte aan bezinning, denk maar aan de populariteit van kloosterweekenden. De kerk kan hier een grote rol in spelen. Ook heerst er veel eenzaamheid. De kerk is een prachtige plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.”

Wat verwacht Gelderloos van de uitkomst van het onderzoek? „Dat vind ik heel lastig te zeggen. Ik denk dat de kerk wel wat meer aan pr kan doen. Ik richt me vooral op de Protestantse Kerk en ik vrees dat veel mensen niet helder hebben waar dit kerkverband voor staat en hoe veelkleurig het is. Daar ligt een mooie taak, onder meer voor lokale gemeenschappen.”