Tbs’er: De bagage van moord moet ik altijd meetorsen
Hij keert net terug van zijn werk als vrijwilliger bij een schoonmaakbedrijf. De 44-jarige tbs’er Liibaan (fictieve naam), in behandeling op de Enschedese resocialisatieafdeling De Wiem van tbs-kliniek Oldenkotte, geeft een ferme handdruk. Zijn stem is kalm en zacht en zijn antwoorden zijn zakelijk en kort. Emotie toont hij niet. De man is sinds de jaren negentig in Nederland en maakte in zijn geboorteland Somalië de verschrikkingen van de burgeroorlog van dichtbij mee. Enkele jaren geleden stak hij onder invloed van een psychose iemand dood en kreeg daarvoor een gevangenisstraf en tbs opgelegd.
Liibaan is nu vier jaar onder behandeling in Oldenkotte. In april van dit jaar mocht hij vanuit de gesloten inrichting in Rekken naar De Wiem in Enschede, met meer bewegingsvrijheid.
Hij kijkt met een goed gevoel terug op zijn behandeling in Oldenkotte. „Mijn behandelaars waren er altijd voor me.” Met een lach: „En eigenlijk waren we het altijd met elkaar eens. Het is fijn om nu in De Wiem te zijn. Het is een soort tussenstop op weg van de geslotenheid van de kliniek in Rekken naar volledige deelname aan de maatschappij. Ik voel me in De Wiem veel minder opgesloten. Ze ligt midden in de stad.”
Welke vrijheden heeft Liibaan precies? „Overdag doe ik vrijwilligerswerk in de stad. Momenteel zoek ik naar een vaste betaalde baan, maar het kan nog wel even duren voordat ik die heb. Waar ik nu werk, word ik goed behandeld, als een normaal mens. Dat doet me goed.”
In de avonduren mag Liibaan in zijn eentje de stad in. „Ik mag ook elders overnachten, bij vrienden of op andere adressen die bij De Wiem bekend zijn. Op vrijdag ben ik vrij. Om de week kook ik op die dag voor de hele groep hier. In de weekeinden ga ik meestal naar Den Haag, waar veel familieleden en vrienden wonen.” Liibaan doet in contacten met andere mensen niet geheimzinnig over zijn tbs- behandeling. „Het levert me geen extreme of vijandige reacties op.”
In hoeverre heeft Liibaan nog moeite met sturing van zijn gedrag? „Alle behandelingen zitten in mijn hoofd en ik kan ze toepassen in de dagelijkse praktijk. Al in de gevangenis kreeg ik medicijnen tegen psychoses en die gebruik ik nu nog steeds. De oorzaak van de psychose is nooit duidelijk geworden. Ten tijde van het misdrijf was ik een tweemens. Mogelijk heeft de ziekte zich geleidelijk kunnen ontwikkelen door alle vreselijke dingen die ik in de oorlog in de Somalische hoofdstad Mogadishu heb gezien.”
De tbs’er heeft vertrouwen in de toekomst. „Ik wil in Enschede een nieuw leven opbouwen. Ik heb al een paar Somalische vrienden in de stad. De periode van gevangenschap en tbs wil ik achter me laten. Het is verleden tijd. Al blijft de moord die ik heb gepleegd knagen. Die bagage moet ik voor altijd meetorsen.”
Dit is het zesde deel in een serie over tbs-kliniek Oldenkotte, haar medewerkers en patiënten.