„Oké, de klassieke oudheid. Geef eens een definitie.”

„Een wát?”

„Een dee-fie-nie-tie.”

„Geen idee.”

„Je weet wel wat een dee-fie-nie-tie is?”

„Eigenlijk niet, nee.”

Dus legt vader eerst uit wat een definitie is.

„Geef eens een beschrijving van je panfluit.”

„Een muziekinstrument.”

„Oké, maar dat is een keyboard ook. Noem nog eens wat.”

„Je kunt erop blazen.”

„Aha, hebben we er al twee. En verder?”

„Met van die houten pijpjes.”

„Prachtig. Jouw definitie van een panfluit wordt: een muziekinstrument waar je op kunt blazen, met van die houten pijpjes. Een definitie geeft dus de kenmerken van iets.”

Lastiger wordt het geven van een definitie van ruime, abstracte begrippen, zoals vrijheid, gelijkheid of rechtvaardigheid. Welke kenmerken je noemt, hangt dan sterk af van je levensbeschouwing.

Zo is het opvallend dat gelijkheid de laatste jaren in een sterk negatief daglicht staat onder orthodoxe christenen. Dat valt te verklaren uit de maatschappelijke tendens om godsdienstvrijheid in te perken. In dat licht moet een definitie van gelijkheid per definitie negatief uitpakken, en dat zien we ook gebeuren. Gelijkheid wordt dan een immens monster dat allerlei rechten van orthodoxe christenen opslokt, zoals het recht op bijzonder onderwijs enzovoort. Dat is jammer, want gelijkheid heeft een duidelijk positieve basis die wortelt in de oudste teksten van het christendom. Denk alleen maar aan de apostel Paulus, die schrijft dat er in Christus geen verschil is tussen Joden, Grieken, slaven of vrije mensen.

Het zomernummer van Christen Democratische Verkenningen (CDV), met als titel ”De last van gelijkheid”, heeft terecht aandacht gevraagd voor deze positieve invulling van gelijkheid. „Door gelijkheid te interpreteren op een manier die juist verscheidenheid mogelijk maakt, wordt meer recht gedaan aan de eigen identiteit van mensen”, schrijft Pieter-Jan Dijkman, oud-redacteur van deze krant.

Een positieve invulling past goed in de geschiedenis van het christelijk geloof. Voorbeelden zijn er genoeg. De kerkvader Augustinus heeft een regel voor kloosters geschreven, waarin hij oproept tot „evangelische gelijkheid van allen.” In zijn in rond 397 geschreven regel vertolkt hij de christelijke eis om alle mannen en vrouwen in gemeenschap en eendracht met elkaar te doen leven. Tegelijkertijd protesteert Augustinus tegen de ongelijkheid van een maatschappij waarin bezit, hoogmoed en macht de boventoon voeren.

Een christelijke kampioen van positief gelijkheidsdenken is de reformator Maarten Luther, die streed tegen de pauselijke macht en kerkelijke hiërarchie van zijn tijd. Gelijkheid betekent nu: elk mens heeft een directe verhouding tot God en heeft daar geen bemiddeling van kerkelijke gezagsdragers voor nodig.

Beroemd is Luthers formulering van het „ambt van alle gelovigen”, waarmee hij de exclusieve bevoegdheden van kerkelijke gezagsdragers heeft ondergraven. Elk mens mag zelf de Bijbel lezen, heeft recht op zijn of haar eigen uitleg. Daarmee staat de uitleg van de clerus (de ambtsdragers) niet boven de uitleg van de leek (de gewone kerk­leden). En komt er ruimte voor meervoudig Bijbellezen in de gemeente: een tuinder leest andere zaken in de Heilige Schrift dan een arts of een aardrijkskundeleraar. Een man leest de Bijbel anders dan een vrouw, en een kind anders dan een grijsaard – en allemaal zijn ze gelijk voor God.

Christelijke gelijkheid schept vrijheid en diversiteit. Christelijke gelijkheid verschilt hemelsbreed van een totalitair gelijkheidsdenken dat alle eigenaardigheden van mensen om zeep helpt.

Reageren? beeldenstorm@refdag.nl