„Kerkrecht is voluit theologische zaak”
UTRECHT – Kerkrecht is niet slechts een kwestie van organisatie, maar raakt ook de vraag hoe de kerk zichzelf theologisch ziet. Dat zegt ds. Roy A. Surjanegara uit Indonesië over de betekenis van kerkrecht en kerkorde.
Hij is een van de bezoekers van het internationale congres dat in Utrecht over deze materie gehouden wordt. Surjanegara is lid van de protestantse kerk Gereja Protestan di Indonesia… Deze kerk moet, evenals andere reformatorische kerken, behoedzaam opereren in een samenleving waar van de 220 miljoen inwoners 200 miljoen de islam aanhangen. „Er is vrijheid van godsdienst, maar we moeten voorzichtig zijn als de slangen en oprecht als de duiven.”
Ds. Surjanegara vindt dat de Indonesische kerken het onderwerp kerkorde te veel hebben laten liggen. „In het verleden hebben de reformatorische kerken in Indonesië, doorgaans van Nederlandse afkomst, simpelweg de kerkorde van hun moederkerk overgenomen. Een kwestie van knippen en plakken. De kerkorde is dus nooit ingepast in de eigen culturele context. Men vond dat niet van wezenlijk belang.”
Waarom is dat onverstandig?
„Omdat de kerkorde alles te maken heeft met de plaats van de kerk in de lokale cultuur. Sinds de onafhankelijkheid van Indonesië is de kerk meer en meer geworteld in die cultuur. De kerkorde is niet los te zien van de theologische visie op de gemeente. In Indonesië keek de kerk altijd op een hiërarchische wijze naar zichzelf. De leidende klasse in de samenleving was ook die van de kerk, zodat in de koloniale tijd de kerk bestuurd werd door westerlingen. De Nederlandse kerken kregen van de regering ruimte om aan zending te doen, mits het om gebieden ging waar de islam afwezig was, of waar traditionele religieuzen sterk vertegenwoordigd waren. Het gevolg was dat kerken omringd werden door moslimgemeenschappen. Ze waren gedwongen om met de overheid samen te werken in ruil voor veiligheid.”
In hoeverre heeft de dominante positie van de islam in Indonesië invloed op de kerkorde?
„De kerk definieert in haar kerkorde hoe zij de islam ziet: als vijand, als voorwerp van evangelisatie of als partner in een dialoog. De kerkorde is een navigatiesysteem dat de koers uitzet. Ik bepleit een vreedzaam samenleven van moslims en christenen. De toekomst van de reformatorische kerken ligt in een hernieuwd definiëren van onze kerkelijke identiteit.”
