Dat blijkt uit de donderdag in Rome gepresenteerde jaarrekening. Ook de balans van Vaticaanstad over 2002 belandde met een verlies van 16 miljoen euro in de rode cijfers.

„We hebben de zeven vette jaren achter ons, nu zitten we in de zeven magere jaren”, zo reageerde kardinaal Sergio Sebastiani, hoofd van de financiële afdeling van de Heilige Stoel, het bestuursapparaat van de paus, donderdag op de negatieve jaarcijfers.

Het was de negende keer dat de balans van de Heilige Stoel openbaar werd gemaakt en voor de tweede achtereenvolgende jaar dat die op een verlies uitkwam. Twee jaar geleden ging de Heilige Stoel er met 3,5 miljoen euro op achteruit. In 2000 betrof het nog een winst van ongeveer 9 miljoen euro.

De Heilige Stoel is de benaming voor het hoogste bestuursapparaat van de rooms-katholieke kerk en geeft via de bisdommen assistentie aan alle katholieken ter wereld.

Vorig jaar leed de Heilige Stoel vooral verlies wegens het „door en door ongunstige verloop van de wereldeconomie”, zei Sebastiani. Het bestuurlijke orgaan is onder meer actief op de aandelen- en de valutabeurs. Met name het op en neer gaan van de wisselkoersen heeft Rome duur moeten betalen.

De Heilige Stoel verloor op deze activiteiten 16,3 miljoen euro. In 2001 noteerde hij nog een winst van bijna 33 miljoen. De onroerendgoedportefeuille rendeerde wel goed met 19 miljoen euro winst. Er was zelfs ruimte om een groot pand aan te kopen op de Via della Conciliazione, de brede boulevard in Rome die naar de Sint-Pieter leidt. Mogelijk moet van de nieuwe eigenaars een groot café dat daar nu gehuisvest is, wijken.

Sebastiani zei donderdag dat de Heilige Stoel ernaar streeft om deze straat te „sacraliseren.” Nu bevinden zich nog allerlei cafés en wisselkantoren op de Via della Conciliazione.

Succesvol was de Heilige Stoel in het terugbrengen van de kosten. Vooral de nuntiaturen, de pauselijke vertegenwoordiging in het buitenland, moesten de broekriem aanhalen. Hoewel er vorig jaar nieuwe nuntiaturen werden geopend, liepen de kosten voor ”buitenlandse zaken” terug.

Voor het draaiende houden van het bestuursapparaat van de paus was in 2002 in totaal bijna 106 miljoen euro nodig. Afgezien van het naar tevredenheid renderende onroerend goed was de Heilige Stoel -zoals elk jaar- voor de inkomsten afhankelijk van giften van bisdommen en katholieke organisaties en individuen. Over 2002 droegen die 85,3 miljoen euro bij. Niet eerder was deze inkomstenstroom zo hoog.

Ondanks het seksschandaal dat de Amerikaanse rooms-katholieke kerk teisterde, waren de Amerikanen zoals gewoonlijk het gulst. Daarna kwamen de Duitsers; de derde begunstiger was Italië.

Hoe dan ook sloeg de balans door naar de negatieve kant. Daardoor moet de Heilige Stoel voor de tweede maal in successie het eigen vermogen aanspreken. Hoe hoog dat vermogen is, was altijd onbekend. Donderdag verklaarde Ivan Ruggiero, hoofd van de rekenkamer van de Heilige Stoel, echter dat het eigen vermogen ongeveer 700 miljoen euro bedraagt. Dat is feitelijk veel hoger, omdat veel onroerend goed voor de explosie van de huizenmarkt is getaxeerd. Bovendien worden de Sint-Pieter en de kunst in de Vaticaanse Musea niet meegerekend.

Eerder deze week publiceerde ook Vaticaanstad, het 44 hectaren tellende ministaatje van de paus, zijn balans. Ook die is fors in de min. De gouverneur van Vaticaanstad zit met een tekort van 16 miljoen euro. De personeelskosten drukken zwaar op de balans van Vaticaanstad, waar 1511 mensen werken.

„Niemand wordt ontslagen”, benadrukte Sebastiani donderdag. Maar of de werknemers een gratificatie krijgen wegens het 25-jarig pontificaat van Johannes Paulus II valt nog te bezien. Vijf jaar geleden ontvingen zij een miljoen lire (500 euro) wegens het 20-jarig jubileum, maar toen was de financiële positie van de Heilige Stoel en Vaticaanstad een stuk beter.