Volkomen ten onrechte, vond dr. D. Martyn Lloyd-Jones later over „Charles uit Wales” (1755-1814). De bekende Britse evangelicaal, zelf eveneens afkomstig uit Wales, typeerde Thomas Charles als de „meest veronachtzaamde geestelijke leidsman.” Het was ook diens boek ”Spiritual Councels” (Geestelijke raadgevingen) waaruit Lloyd-Jones op zijn sterfbed troost en onderwijs ontving.

De geschiedenis van ”Mary Jones en haar Bijbel” staat dan ook niet op zichzelf. Onder de bediening van Thomas Charles kwamen velen in het noorden van Wales tot bekering. „De velden zijn hier over het hele land wit om te oogsten”, kon de –aanvankelijk anglicaanse, later calvinistisch-methodistische– prediker eens schrijven, nadat hij was thuisgekomen van een rondreis van drie weken.

Charles: „Dagelijks worden hier nieuwe terreinen veroverd. Gehele streken waar het Woord tot nu toe werd tegengestaan, roepen luid om het Evangelie. Duizenden stromen samen om te luisteren en we hebben goede reden om te geloven dat velen in verschillende delen van het land krachtdadig geroepen worden.”

Een en ander bracht de bejaarde predikant Daniel Rowland tot de uitroep dat Thomas Charles „the Lord’s gift to the North” was, de gave van de Heere aan het noorden (van Wales). Overigens was het dezelfde ds. Rowland wiens prediking op 20 januari 1773 bij Charles een onuitwisbare herinnering had achtergelaten.

Charles’ grote verdienste lag echter –ook– op een ander gebied, schrijft Hans Pieterman in het onlangs verschenen boek ”Zijn genade is ons genoeg”. „Als hij zo rondtrok om van plaats tot plaats te preken, werd hij diep getroffen door de grote onwetendheid van de mensen die hij ontmoette. Hij ontdekte dat in de meeste streken nog niet een op de twintig mensen het Woord van God kon lezen; er waren plaatsen waar er nauwelijks één gevonden kon worden.”

Charles ging zich, naar het voorbeeld van ds. Griffith Jones in Zuid-Wales, inzetten voor het stichten van zogenoemde ”circulating schools”, rondreizende scholen, waarop jongeren en ouderen konden leren lezen. „Als leesboeken werden de Bijbel en de catechismus gebruikt!” Daarnaast richtte hij zondagsscholen op.

Met resultaat. „Door middel van de scholen en de prediking van het Evangelie verspreidt de kennis van God zich in alle richtingen”, stelde Thomas Charles in 1796 vast. „Prijs de Heere, o mijn ziel.”

Maar er ontstond een probleem. Want menigeen kon nu wel lezen, maar Bijbels in de Welshe taal waren nauwelijks te krijgen. En dus klopte de weversdochter Mary Jones in de lente van 1800, na een mijlenlange reis van Llanfihangel-Y-Pennant naar Bala, bijna tevergeefs aan bij Thomas Charles. Hij moest haar zijn eigen exemplaar meegeven.

Het „incident” leidde uiteindelijk tot de oprichting van de British and Foreign Bible Society, zo staat er op Jones’ grafsteen te lezen – in 1804. Tien jaar later werd er ook in Nederland een Bijbelgenootschap opgericht, het nog altijd bestaande Nederlands Bijbelgenootschap (NBG).

Hoe komt het dat Thomas Charles zo onbekend is gebleven, Mary Jones ten spijt? „Charles werkte in Wales en schreef in het Welsh”, zegt drs. P. L. Rouwendal van uitgeverij De Groot Goudriaan desgevraagd. „Die taal is buiten Wales vrijwel onbekend. Een Nederlander kan er niets van maken. Pas later werd een deel van zijn geschriften in het Engels vertaald. Die vertaling ligt ten grondslag aan de Nederlandse uitgave, met hoofdzakelijk overdenkingen en brieven van Thomas Charles – aan onder anderen zijn vrouw Sarah Jones.”

Wat was voor u aanleiding om dit boek uit te geven?

„Al jaren ben ik in het bezit van de Engelse uitgave van Charles’ ”Spiritual Councels”. Waarschijnlijk heb ik het indertijd gekocht omdat Lloyd-Jones zo lovend over hem was. En ook ik raakte onder de indruk van zijn geschriften. Regelmatig kwam toen het idee terug om iets van hem uit te geven, maar ik aarzelde vanwege Charles’ onbekendheid. Toen ik Hans Pieterman (die de brieven en overdenkingen selecteerde, AdH) een keer ontmoette, merkte ik dat ook hij veel ophad met Thomas Charles. Omdat het Nederlandse publiek Mary Jones wél kent, besloot ik het te wagen. En de inhoud is het zonder meer waard.”

Wát spreekt u daarin vooral aan?

„Thomas Charles schreef doorleefd. Hij is eerlijk en recht op de man af. Zijn vroomheid is oprecht – dat merk je op elke bladzijde. Hij weet werkelijk geestelijke raad te geven. De titel van het boek: Zijn –Christus’– genade is ons genoeg. Menselijkerwijs gesproken kun je je voorstellen dat juist zijn bediening zo rijk gezegend is.”

www.anngriffiths.cardiff.ac.uk/bible.html voor meer informatie over onder anderen Mary Jones.

De voortreffelijkheid van de Bijbel

Zijn genade is ons genoeg. Overdenkingen en brieven van Thomas Charles;

uitg. De Groot Goudriaan, Utrecht, 2011; 978 9088652066; 224 blz.; € 22,50.

Aan mej. Mary Foulks, te Machynlleth

Bala, 31 maart 1807

O, welk een rijke en onuitputtelijke mijnen zijn er in GODS BOEK! Wij moeten wel dwazen zijn dat we niet al onze dagen doorbrengen met het onderzoeken ervan.

De gretigheid waarmee de jonge mensen in alle delen van het land de Bijbel leren kennen, is verbazend, en geeft mij de grootst mogelijke blijdschap. Het is van de Heere geschied, en het is wonderlijk in mijn ogen. Het overtreft al mijn hoop en verwachtingen. Ik zou kunnen zeggen dat ik het jaren geleden wenste; en eenmaal bad ik er in het verborgene heel vurig om. Maar mijn ongeloof was zo groot dat ik het nooit verwachtte te zien, omdat alles er toen zo somber en hopeloos uitzag. Maar wat heeft God sinds toen gewrocht! Ik zie nu verlangend uit naar een nog verdere voortgang, totdat het hele land en iedereen vervuld is met de kennis des Heeren.

Nu, mijn lieve jonge vrienden, ik hoop dat het jullie gegeven zal worden om jezelf geheel aan de Heere over te geven – om heel je leven voor Hem te leven. Het is het enige leven dat het leven waard is.”

Thomas Charles