Waarom is het parlement tegen?

Bijzonder aan de situatie in Slowakije is dat het parlement er in meerderheid juist voor uitbreiding van het takenpakket van het noodfonds is. Een relatief kleine coalitiepartner (de liberale SaS-partij) bleek de achterliggende weken echter niet te vermurwen –zelfs niet door de smeekbede dinsdag van de Slowaakse premier Radicova– om de weerstand tegen de plannen te laten varen. De oppositie wilde het voorstel om het EFSF te verbreden weliswaar aan een meerderheid helpen, maar eiste in ruil daarvoor nieuwe verkiezingen. Radicova verbond daarom dinsdagavond het lot van haar regering aan de stemming en stapt dus op.

Wat betekent dit voor het noodfonds?

Nadat in Nederland de Eerste Kamer dinsdagavond instemde met de extra taken voor het fonds, geldt Slowakije als het zeventiende en laatste land dat de plannen nog moet accorderen. De politieke impasse in Slowakije bemoeilijkt de wens van Euro­pese regeringsleiders om een doorbraak in de schuldencrisis te forceren tijdens hun top op 23 oktober. De Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Sarkozy hebben al aangegeven dat de oplossing die dan moet worden gepresenteerd „allesomvattend” zal zijn. Uitbreiding van het takenpakket van het noodfonds speelt hierin een belangrijke rol, omdat ze het mogelijk maakt met het EFSF staatsobligaties van zwakke eurolanden op te kopen en tevens banken in moeilijkheden van extra kapitaal te voorzien. De afspraken hierover –die al op 21 juli in Brussel zijn gemaakt– kunnen alleen van kracht worden als alle zeventien landen van de euro­zone ze hebben goed­gekeurd.

Wat gaat er nu gebeuren?

Hoogstwaarschijnlijk volgt morgen al een nieuwe stemming in Slowakije over het noodfonds. Het ziet ernaar uit dat oppositiepartij Smer-SD het voorstel om het fonds te verbreden dan alsnog aan een meerderheid zal helpen. Eurosceptici die dinsdag opgetogen reageerden op het Slowaakse ”nie” (nee) –zoals de PVV-fractie in Brussel, die het „moedige Slowaakse volk” vannacht feliciteerde– juichen daarmee dus te vroeg.

Waarom ligt het noodfonds in Slowakije zo gevoelig?

Net zoals in Nederland een belangrijk deel van de bevolking verdere steun aan Griekenland niet ziet zitten, is dat in Slowakije ook het geval. Dat is niet zo vreemd. Slowakije is (na Estland) het armste land in de eurozone. De levensstandaard van de Grieken is vele malen groter. Ter illustratie: volgens de SaS-partij bedraagt het gemiddelde pensioen in Slowakije 400 euro, dat in Griekenland 1400 euro. Bovendien heeft Slowakije goed op zijn huishoudboekje gelet, waardoor de staatsschuld er relatief laag is. Om nu een land dat het beter heeft en boven­dien met de pet gooide naar begrotingsdiscipline te steunen, gaat veel Slowaken te ver, zeker omdat garanties zwaar kunnen drukken op de gunstige kredietwaardigheid van het land. Net als in Nederland geldt echter óók in Bratislava dat het parlement de plannen met het noodfonds –afgezien van de huidige politieke crisis– in meerderheid wel ziet zitten.

Stel nu dat het land later deze week tóch tegenstemt: wat dan?

Voor de noodsteun aan Portugal, Ierland en Griekenland zijn de directe gevolgen in dat geval beperkt. Immers, ook zonder instemming met het bredere noodfonds blijft het huidige fonds (dat stamt uit 2010) van kracht. De leencapaciteit van dit fonds is volgens experts met 250 miljard euro echter te klein om de risico’s die de eurozone bedreigen (Italië, Spanje) aan te pakken. Daardoor zal het vertrouwen dat de markten hebben in het oplossende vermogen van de eurozone een flinke knauw krijgen. Het gevaar van „grote schade aan het financiële systeem” waar president Trichet van de Europese Centrale Bank dinsdag voor waarschuwde, komt dan rap naderbij.