Eind oktober vertrekt de elegante Fransman bij het instituut waaraan hij gedurende acht jaar, als bewaker van de waarde van onze munt, leiding gaf. Hij draagt het stokje over aan de Italiaan Mario Draghi.

Zo nu en dan vindt de maandelijkse vergadering van het hoogste orgaan van de Europese Centrale Bank niet plaats in het eigen bastion in Frankfurt, maar elders in de eurozone. Gisteren waren de monetaire bestuurders te gast bij de Bundesbank in Berlijn. Daar mocht Trichet nog eenmaal het beleid toelichten. Tegelijk was er af en toe uiteraard een terugblik op zijn periode als Mister Euro.

Hij had zich wellicht een mooier moment voorgesteld om afscheid te nemen. Vanaf zomer 2007 heerst er binnen de financiële en economische wereld vrijwel permanent rampspoed. Kredietcrisis, recessie, schuldenproblemen: ze volgden elkaar in rap tempo op. En juist nu dreigt een nieuwe escalatie.

Dexia is deze week de eerste bank die het slachtoffer wordt van de dramatische ontwikkelingen in Griekenland. Regeringen zullen de komende tijd waarschijnlijk meer financiële bedrijven een kapitaalinjectie moeten toedienen om ze van de ondergang te redden. Ondertussen zakt de groei in en krijgen we mogelijk te maken met weer een krimp. De scheidende ECB-topman duidde het huidige beeld aan als een van „hoge onzekerheid en toegenomen risico aan de onderkant.”

Banken durven onderling nauwelijks nog kredieten te verstrekken. Zij vertrouwen elkaar niet. De dagelijks handel waarbij spelers die tijdelijk ruim bij kas zitten, hun overtollige middelen uitlenen aan andere die een tekort hebben, valt stil. Daardoor kunnen partijen zomaar in acute geldnood raken.

Trichet maande tot „bijzondere aandacht” voor de banken. De ECB besloot gisteren hun binnenkort de gelegenheid te bieden voor twaalf maanden een ongelimiteerd bedrag aan liquiditeiten op te halen in Frankfurt. In december volgt nogmaals zo’n operatie, met dan een aflossingstermijn van dertien maanden.

Het is een onorthodoxe maatregel die ook werd toegepast na het uitbreken van de kredietcrisis en die de ernst van de actuele situatie onderstreept. In normale omstandigheden wordt een beperkte hoeveelheid liquiditeiten met een korte looptijd toegekend.

Verder gaat de ECB zogeheten covered bonds (pandbrieven) opkopen, met onderpand gedekte obligaties, om banken met grote belangen in de vastgoedsector enige lucht te verschaffen; eveneens een herhalingsoefening. Het programma omvat een bedrag van 40 miljard euro aan transacties (de vorige keer 60 miljard) gedurende een jaar. Kortom, de kredietkraan staat wagenwijd open.

Trichet deed ook bij zijn laatste optreden geen voorspelling over het verloop van de crisis in de muntunie. Hij constateerde alleen dat het „geen kortdurend fenomeen” is.

Tevens wees hij met de beschuldigende vinger voluit in de richting van de overheden. Zij hebben immers hun huishoudboekje laten ontsporen. Ondanks het van zijn kant voortdurende pleidooi voor gezonde publieke financiën: „Onze positie is altijd dezelfde geweest. Al tijdens mijn eerste hoorzitting met het Europees Parlement in 2003 heb ik gewaarschuwd voor een verzwakking van het stabiliteitspact.” In dat pact zijn de afspraken vastgelegd om de begrotingstekorten binnen de perken te houden.

Met gepaste trots benadrukte hij verder: „Wij hebben voor de Europese burgers prijsstabiliteit geleverd.” De ECB heeft als taak ervoor te zorgen dat de waarde van de euro niet wordt uitgehold door inflatie. Die bedroeg in de landen met het gemeenschappelijk betaalmiddel sinds de oprichting van de ECB halverwege 1998 gemiddeld 2,1 procent per jaar. Dat is nagenoeg conform het doel om een percentage te realiseren niet hoger dan en dicht in de buurt van 2.

Een aanpassing van de rente bleef gisteren achterwege. Sommige analisten hadden gerekend op een verlaging, maar zij moeten even geduld hebben. In april en in juli trok de ECB de officiële intrest beide keren met een kwart procentpunt op, tot nu een stand van 1,5 procent. Nog steeds een laag niveau, beklemtoonde Trichet.

De aangewakkerde inflatie maakt een neerwaartse correctie op dit moment lastig. In september kwam de geldontwaarding uit op 3 procent, tegen 2,5 procent in augustus. Dat is fors boven het door de ECB gehanteerde plafond. Maar als de groei inzakt, zullen de prijzen naar verwachting minder snel stijgen. Trichet wees daar al op. En dat baant onder zijn opvolger de weg om de rente alsnog te verlagen.