Tutu bracht vrijdag een videoboodschap aan de deelnemers van het congres ”Uur van de waarheid. Het Palestijnse Kairosdocument in Nederland” in Amsterdam, georganiseerd door Stichting Kairos Palestina Nederland in samenwerking met onderzoeksinstituut VISOR van de Vrije Universiteit (VU).

Het document ”Uur van de waarheid. Een woord van geloof, hoop en liefde uit het hart van het Palestijnse lijden” is opgesteld door Palestijnse christelijke theologen in 2009. In dit zogenoemde Kairosdocument –Kairos is Grieks voor het beslissende moment– riepen zij op tot gerechtigheid, vrede en verzoening in het Heilige Land. Ook vroegen zij christenen wereldwijd de „bezetting” door Israël van Palestijnse gebieden als zonde te veroordelen. Bovendien zou die bezetting bestreden moeten worden met economische sancties en een boycot tegen Israël.

Tutu pleitte voor een zogenoemde BDS-campagne (boycot, desinvesteringen en sancties) van christelijke kerken tegen Israël. Volgens hem moeten zij Israël liefhebben zoals ze van een alcoholistische oom zouden houden. „Neem de sleutel weg van het kastje waarin de drankfles staat.”

Een oplossing van het Palestijns-Israëlisch conflict is wel degelijk mogelijk, denkt Tutu. Maar daarvoor is wel nodig dat „heel de christelijke familie haar stem laat horen en duidelijk maakt dat ze onrecht niet accepteert.”

Ook de Amerikaanse jood Mark Braverman vroeg Nederlandse christenen hun houding ten opzichte van de staat Israël kritisch te bekijken, vooral wanneer schuldgevoelens vanwege de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog een rol spelen. Hij zei dat christenen geroepen zijn tegen antisemitisme te strijden, maar dat opkomen voor het recht van de Palestijnen geen antisemitisme is.

Het Kairosdocument is niet anti-Israëlisch, vindt Braverman. ‘Als mensen het woord Kairos horen, denken ze dat we tegen Israël zijn. En als ik begin over een boycot van Israëlische producten, dan zeggen ze: Hij haat Israël. Maar dat is niet waar. De wereld redde Zuid-Afrika met een internationale boycot van het apartheidsregime. Dat zal nu ook gebeuren. Er zijn in Israël mensen die zeggen: Boycot ons, onze wetenschappers, ons voetbalteam. Ik hou van mijn land, dus red ons.”

Iemand in de zaal vroeg Braverman of de staat Israël bestaansrecht heeft. ‘Staten bestaan, maar ze hebben geen rechten’, aldus de Amerikaan. ‘De joodse bevolking heeft wél recht om in veiligheid en vrede te leven. Zijn hier mensen die Israël de zee in willen jagen? Misschien, maar zij staan in Nederland niet aan het roer. Het is een absurde gedachte dat de Palestijnen, die niet eens een leger hebben, de staat Israël zullen vernietigen.”

De Palestijnse anglicaanse priester Naim Ateek, oprichter van het oecumenische centrum voor bevrijdingstheologie Sabeel in Jeruzalem, riep de Nederlandse kerken op hun ‘holocaustheologie’ in te ruilen voor een contextuele theologie. ‘Het is goed dat christenen na de Tweede Wereldoorlog opkwamen voor onderdrukte Joden. Maar de situatie is veranderd. Nu worden de Palestijnen onderdrukt. De Nederlandse kerken houden echter vast aan een theologie die zich ‘onopgeefbaar verbonden’ weet aan Israël. Dat is een dogma.”

Een Palestijnse contextuele bevrijdingstheologie houdt niet in dat bepaalde groepen mensen worden uitgesloten’, aldus Ateek. ‘ Het gaat me niet om het einde van de Joods staat, maar om een inclusieve theologie van vrede, verzoening en gerechtigheid, die Israël insluit.’

Dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, gaf een korte reactie op de lezingen van Braverman en Ateek. Hij zei dat de Nederlandse theologie antisemitisme serieus moet blijven nemen. ’Maar als kritische opmerkingen over Israël meteen antisemitisme worden genoemd, staat dat een open dialoog tussen christenen en joden in de weg.”

De ‘onopgeefbare verbondenheid’ met het volk Israël, waarover de protestantse kerkorde spreekt, betekent volgens dr. Plaisier dat ’God trouw is aan Israël en dat we als kerk ook trouw blijven aan het Joodse volk. Dat betekent niet dat we de huidige politiek van de staat Israël legitimeren. Er is ook reden om kritisch te spreken, ook al doen we dat wel eens stuntelig vanwege de heel complexe situatie in het Midden-Oosten.”