De voorganger van de Evan­gelische Christelijke Kerk in Polen te Torun, die een leidinggevende positie heeft in zijn kerkverband, zei dat in een reactie op een lezing van ds. C. J. Rodenburg over Israël. Op initiatief van de stichting Hulp Oost-Europa is er van vrijdag tot en met gisteren een conferentie gehouden voor predikanten en ambtsdragers van de Evangelische Christelijke Kerk in Polen.

Ds. Tolwinski vond het een belangrijke lezing. „We kunnen Israël niet negeren. De Bijbel spreekt erover. God is geïnteresseerd in Israël wegens het verbond dat Hij met dat volk gesloten heeft.” Nieuw voor hem was de dialoog met de joden. „Vroeger was evangelisatie belangrijk. Tegenwoordig is er blijkbaar meer sprake van dialoog. Het doel is om met joden in gesprek te gaan, van elkaar te leren en Jezus op deze manier te leren kennen. Het is aan de predikanten zelf of ze, terug in hun land, meer aandacht aan Israël willen besteden. Sommigen doen dat nu al, anderen minder.”

Ds. Rodenburg, sinds 1 september directeur van het Near East Ministry (NEM) in Voorthuizen, werkte tot vorig jaar in Israël als consulent voor het Centrum voor Israëlstudies (CIS). Hij zei in zijn toespraak dat veel christenen na de Tweede Wereldoorlog een schuldgevoel hadden ten opzichte van de joden. Daar was een reden voor. „Nederland was te gehoorzaam. Als de nazi’s op vrijdagmiddag vroegen om lijsten met joodse adressen, dan kregen ze die de volgende maandag.”

Met name in de jaren vijftig ontstonden er in veel lokale protestantse kerken Israëlcomités die kozen voor een andere benadering van de joden. „In plaats van evangelisatie kwam de dialoog. Dat betekende niet dat men niet kon vertellen wat men geloofde, maar dat er sprake was van een relatie.”

Hij noemde twee groepen christelijke Israëlvrienden. Enerzijds zijn er de christelijke zionisten, die vóór de joden en vóór de staat Israël zijn, genoegdoening willen geven voor het verleden, maar niet veel over theologie spreken. Ze baseren zich vooral op Romeinen 11:15-18. Anderzijds zijn er christenen die wel evangeliseren en over Jezus spreken, geen partij kiezen in het conflict en open naar alle kanten zijn. Ze baseren zich vooral op Efeze 2:14-16.

Ds. Rodenburg wil een weg zoeken tussen dialoog en evangelisatie door in de dialoog te getuigen van het christelijk geloof. Hij wil open zijn naar getuigen van joodse zijde, omdat „we veel kunnen leren van de joden.”

Een ding dat christenen van joden kunnen leren, is dat God tot gemeenschappen spreekt. Ook het feit dat Jezus een jood was, kan inspireren tot gesprekken. „We hebben de joden nodig om ons te leren Wie Jezus was, om ons verkeerde idee van Jezus te verbeteren en nieuwe aspecten van Zijn Messiasschap te ontdekken. De Messiaanse joden kunnen ons daarbij helpen.”

Hij hoopt dat het gesprek met joden zal gaan over de periode van het ontstaan van de Bijbel, toen de verhoudingen verslechterden. „We moeten weten wat er echt gebeurde in die tijd, zodat men elkaar niet meer als vijand ziet.”

Ds. Rodenburg is hoopvol gestemd. „Veel jonge Israëliërs zijn geïnteresseerd in het Nieuwe Testament. Een jonge vrouw die in het Nieuwe Testament las, moest dat verbergen voor haar moeder. Tijdens het Kersfeest bezoeken veel Israëliërs de kerkdiensten omdat ze geïnteresseerd zijn in wat daar gebeurt.”

De conferentiegangers verwachtten dat er in de Protestantse Kerk meer discussie zou zijn over de dialoog met de joden dan over de „onopgeefbare verbondenheid” van de kerk met Israël. Ze stelden veel vragen over de huidige situatie in Israël.

Aan het eind van de zaterdagmorgen was er een presentatie van het Israëlcomité van de hervormde gemeente van Nunspeet om de Poolse predikanten concrete ideeën mee te geven. Aan de orde kwamen onder meer aandacht voor Israël tijdens de preek, de Israëlzondag in oktober, Bijbelstudiegroepen met de focus op Israël, gemeenteavonden over Israël, een Israëlcursus voor gemeenteleden en het geven van financiële hulp aan projecten in Israël.