Weinig openbaar vervoer en demonstraties in de meeste van de ongeveer 110 provinciesteden. Dat waren enkele gevolgen van de landelijke staking van gisteren. Niets nieuws onder de zon: Italië heeft al zo vaak landelijke stakingen doorstaan. Maar de staking en demonstraties van gisteren waren anders dan anders: een minder grote opkomst en matheid onder de deelnemers.

De demonstratie in Rome leidde tot welgeteld één incident: een aantal eieren dat werden gegooid in de richting van politiemensen op wacht voor het Senaatsgebouw.

Volgens de organiserende vakbeweging CGIL nam 60 procent van alle Italiaanse werknemers deel aan de staking. In werkelijkheid zal het getal lager hebben gelegen. Zo reed 94 procent van de intercitytreinen volgens de dienstregeling. Autoproducent Fiat, de grootste particuliere werkgever van Italië, meende dat gemiddeld 15 procent van zijn medewerkers het werk had neergelegd, hoewel ook dát cijfer ongeloofwaardig is omdat de Fiatfabrieken van oudsher centra van arbeidsconflict zijn.

Het gebrek aan enthousiasme had ook te maken met de tweespalt in het arbeidskamp. De twee grote nationale vakverenigingen namen niet deel aan de landelijke staking. Tijdens de afsluitende speech van Susanna Camusso, de leider van CGIL, bij het Colosseum in Rome hieven demonstranten een fluitconcert aan toen Camusso de twee zusterorganisaties noemde. Zelfs de grootste oppositiepartij, die vaak samen met de vakverbond CGIL naar buiten treedt, gaf pas op het laatste moment en maar heel zuinig steun.

Nee, het was een ietwat trieste vertoning. Natuurlijk hing er een groot spandoek aan het Colosseum, zoals in de beste vakbondstraditie. Het Colosseum in Rome laat immers al twee millennia van zich spreken. Gisteren was er op het, natuurlijk rode, doek te lezen: „Ze beschermen de rijken, ze verkopen Italië. Ze moeten worden gestopt. Werk is gemeenschappelijk goed.”

Een van de ongeveer 20.000 mensen bij het Colosseum is Alessandro, een informaticus. „Sinds twaalf jaar werk ik als uitzendkracht. Dat betekent dat ik niet ziek kan worden, geen vakantie heb en 1000 euro per maand verdien.” Beatrice is een gepensioneerde vrouw die klaagt over de stijgende levenskosten. „Oppervlakkig gezien gaan ze de pensioenen niet korten, maar in werkelijkheid tasten ze onze koopkracht aan door alles duurder te maken, zoals medische verzorging.” Een andere Alessando is sinds een jaar werkloos. „Ik had een contract voor bepaalde tijd bij de gewestelijke regering, maar de crisis heeft me mijn baan gekost.”

Tot de staking was opgeroepen uit protest tegen de voorgenomen afschaffing van een belangrijk arbeidsbeschermingsmaatregel waardoor werknemers makkelijker kunnen worden ontslaan. Mogelijk hoopt de vakbeweging dat de regering schrikt van het protest en niet overgaat tot de afschaffing ervan. Protesten van andere belangengroeperingen afgelopen zomer bleken succesvol. Het bezuinigingspakket heeft sinds het begin augustus werd gepresenteerd al meerdere ingrijpende wijzigingen doorgemaakt. Zo werden eerst de privileges van vrije beroepsgroepen, zoals advocaten, journalisten en taxichauffeurs, aangepakt, daarna werden de voorgenomen besluiten weer ingetrokken.

Het is duidelijk dat de regering onder leiding van Silvio Berlusconi zwabbert. De telkens wijzigende plannen leiden tot veel irritaties in de Europese Unie, bij de Europese Bank, maar ook bij de Italiaanse staatspresident Giorgio Napolitano, die maandag ertoe opriep nu eindelijk besluiten te nemen om de crisis te bezweren. „Op het hoogste niveau wordt verantwoordelijkheid genomen tegenover een regering die eerst negeerde dat er een crisis heerste en daarna viermaal het bezuinigingspakket heeft veranderd”, schreef de links georiënteerde la Repubblica gisteren in een hoofdartikel. „Nu is er geen ruimte meer voor trucs en politieke slimmigheden.” De krant roept Berlusconi ertoe op om nadat het bezuinigingspakket door het parlement is gekomen, af te treden. „Om ruimte te maken voor een regering van nationale redding.”