De hoofdaanklager van het ICC, Luis Moreno-Ocampo, heeft Gaddafi, diens zoon Seif al-Islam en de voormalige inlichtingenchef Abdullah Al-Sanussi aangeklaagd voor het ontketenen van een campagne van moord en marteling sinds de opstand in Libië in februari uitbrak. „Er zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd en volgens een resolutie van de VN-Veiligheidsraad is Libië verplicht mee te werken met het hof”, aldus Moreno-Ocampo.

De rebellen zijn tot dusver niet eenduidig geweest over wat ze van plan zijn als Gaddafi eenmaal is opgepakt. Ze hebben gezegd mee te willen werken met het ICC, maar houden tegelijkertijd de mogelijkheid open voor berechting van Gaddafi in Libië. Veel Libiërs willen dat Gaddafi en de zijnen worden vervolgd voor alle misdaden die zij tijdens zijn 42-jarige bewind hebben begaan, in plaats van een rechtszaak voor het ICC, die alleen betrekking zou hebben op de afgelopen zes maanden.

Mensenrechtenorganisaties Human Rights Watch en Amnesty International sloten zich woensdag aan bij de oproep van Moreno-Ocampo. Volgens David Nichols van Amnesty heeft de Libische Nationale Overgangsraad (NTC), die probeert de orde in Libië te herstellen, niet de capaciteit en de ervaring in huis om een eerlijk proces op poten te zetten.

Het plaatsvervangend hoofd van de NTC, Ali Tarhuni, zei dinsdag dat de rebellen Gaddafi op de hielen zitten. „Gaddafi is op de vlucht, en we denken te weten waar hij zit”, zei Tarhuni, zonder verdere details te geven. „We twijfelen er niet aan dat we hem te pakken zullen krijgen.”

De Algerijnse krant El-Watan meldde vandaag dat Gaddafi zich ophoudt in het dorp Ghadames aan de grens van Algerije. Vanuit die plek zocht de gewezen dictator telefonisch contact met de Algerijnse president Abdelaziz Buteflika. Die weigerde de telefoon aan te nemen, aldus de krant, die zich baseert op een regeringsbron. Het zou niet de eerste keer zijn dat Gaddafi contact zocht met Buteflika.

Gaddafi’s vrouw Safia, zijn zoons Hannibal en Mohammed en zijn hoogzwangere dochter Aisha kregen enkele dagen geleden wel toegang tot Algerije.

De Algerijnse oppositie betreurt de beslissing van de regering om familieleden van Gaddafi toe te laten. Algerijnse regering zegt de groep om humanitaire redenen te hebben toegelaten, omdat Gaddafi’s dochter Aisha op het punt van bevallen stond. De Libische rebellen hebben al om uit­levering gevraagd. Volgens de oppositie staat het Algerijnse volk momenteel voor schut.

Het Internationaal Strafhof beschikt, net als andere internationale rechtbanken, niet over een eigen politiemacht om overal ter wereld verdachten te arresteren. Volgens aanklager Moreno-Ocampo zijn degenen die Gaddafi en de twee andere verdachten uiteindelijk te pakken krijgen, door internationale wetgeving verplicht hen over te dragen aan Den Haag.

Als de rebellen de verdachten toch zelf willen berechten, moeten ze de rechters van het hof ervan overtuigen dat er een onderzoek loopt en dat de Libische autoriteiten in staat zijn een eerlijk proces te houden.

Volgens het handvest van het ICC mag het hof alleen zaken aannemen als het land waar de misdaden zijn begaan niet bereid of niet in staat is om tot vervolging over te gaan. „Voor zover ik weet zijn er tot dusver geen andere arrestatiebevelen uitgevaardigd. Als ze Gaddafi arresteren, is het enige wat ze wettelijk kunnen doen hem overdragen”, aldus Moreno-Ocampo.

Nichols van Amnesty zei dat de internationale gemeenschap de bijeenkomst met Libische rebellenleiders vandaag in Parijs moet gebruiken om druk op hen uit te oefenen om de verdachten uit te leveren. Nichols: „Er is tot nu toe niet genoeg druk uitgeoefend door de EU om alle aangeklaagden over te dragen aan het ICC.”