Woensdag 5 januari begint als een gewone werkdag, ook voor het personeel van Chemie-Pack op het industrieterrein in Moerdijk. Even voor half drie ’s middags gaat het mis: er breekt buiten brand uit. In negen minuten is de brandweer ter plekke. Op dat moment staat het chemisch bedrijf al zo ver in de fik dat er geen redden aan is.

Nieuwe blusvoertuigen rukken aan. Vierhonderd brandweerlieden uit de regio stromen toe. Intussen laait het vuur op en wordt de inktzwarte wolk boven Moerdijk groter en groter. Heet hangijzer is de aanwezigheid van tachtig containers met elk 100 liter aceton, een uiterst brandbaar goedje, op het terrein. Moet de brand met water of schuim te lijf worden gegaan? Voor beide is iets te zeggen, aan beide kleven nadelen.

Het is een van de dilemma’s waar hulpverleners en bestuurders van de gemeente Moerdijk en de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant die 5e januari mee te maken hebben. Deze en andere prangende vragen werden woensdag, tijdens een reconstructie van de ramp op een persbijeenkomst in Den Haag, uitvoerig uit de doeken gedaan. Ze zijn bedoeld als nuancering bij het eerder die dag gepresenteerde kritische rapport van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (IOOV) over de kwestie Moerdijk.

De inspectie is onverbiddelijk: de gemeente Moerdijk en de Veiligheidsregio waren slecht voorbereid op een ramp zoals de brand bij Chemie-Pack. Bovendien ging er tijdens het blussen van alles mis, zowel in de coördinatie als de informatievoorziening. Toch houdt voorzitter Noordanus van de Veiligheidsregio vol: de brandweer heeft „doeltreffend” opgetreden en is „met gevaar voor eigen leven” de onbedwingbare vuurzee te lijf gegaan. Het woord ”helden” komt net niet over z’n lippen, maar de boodschap is helder: „We staan vierkant achter onze mensen.”

Ondanks de reconstructie blijven er vragen. Prangende. Waarom werd de –plaatsvervangend– voorzitter van de Veiligheidsregio pas ´s avonds om zeven uur gealarmeerd? Waren er niet eerder te veel dan te weinig brandweerlieden aanwezig, waardoor de coördinatie werd bemoeilijkt? Waarom kon Chemie-Pack containers vol gevaarlijke stoffen op het buitenterrein plaatsen, terwijl het bedrijf daar geen vergunning voor had? Was het wel de juiste beslissing om de vuurzee gecontroleerd te laten uitbranden? Veel vragen, weinig antwoorden.

Verzachtende omstandigheden zijn er ook. In het hele land is de brandweer bezig te reorganiseren met als doel: meer samenwerking in de regio. Ook Moerdijk zit middenin dat proces. Met andere woorden: Niet vreemd dat er dingen mis gaan.

Voorzitter Noordanus van de Veiligheidsregio vuurt een scherpe pijl af op de overheid: Waarom krijgt Moerdijk, met zoveel gevaarlijke chemische bedrijven op haar industrieterrein, zo weinig geld voor haar brandweerzorg? „De overheid behandelt ons al tientallen jaren alsof we één of ander agrarisch dorp zijn.”

Pas ’s nachts om 0.15 uur geeft de brandweer het sein ”veilig”. De gifwolk is op dat moment over een groot deel van het land uitgewaaid. Bovendien is de omgeving van het rampterrein vervuild met verontreinigd bluswater, dat volgens de inspectie in veel te grote hoeveelheden is gebruikt.

Het had echter allemaal nog veel erger gekund, verzekert Noordanus. „Als de containers met aceton waren ontploft, was een catastrofe het gevolg geweest. Dat is dankzij de brandweer voorkomen.” En dit wil hij ook graag kwijt: „Ondanks de ramp zijn er geen doden of gewonden gevallen.”

Intussen lijken alle betrokkenen hun lesje geleerd te hebben. Er ligt een lange lijst met aanbevelingen van de inspectie. Autoriteiten én hulpverleners gaan er serieus mee aan de slag, heeft verantwoordelijk minister Opstelten verzekerd. Zo komt er een brandweerkazerne óp het industrieterrein en gaan overheid en bedrijfsleven samen een brandweerkorps op poten zetten.

En de hoofdrolspeler, Chemie-Pack, wordt die nog aangepakt? Dat onderzoek loopt.