Kerk & religie

Wit-Rusland sluit verdrag met kerk

De Wit-Russisch Orthodoxe Kerk heeft eerder deze maand een concordaat gesloten met de regering van Wit-Rusland, zo leert onderzoek door de Noorse nieuwsdienst Forum 18. De overeenkomst geeft de Orthodoxe Kerk aanzienlijk meer invloed op het beleid van de diverse staatsorganen.

Kerkredactie
25 June 2003 10:27Gewijzigd op 14 November 2020 00:24

Het verdrag, dat de samenwerking regelt tussen de republiek van Wit-Rusland en de Wit-Russisch Orthodoxe Kerk, werd op 12 juni ondertekend door premier Gennadi Novitsky en metropoliet Filaret (Vakhromeyev) van Minsk en Slutsk. De laatste spreekt van een „blanco cheque om coöperatieprogramma’s te ontwikkelen met alle terreinen van de macht.”

De Orthodoxe Kerk zal voortaan samenwerken met de ministeries van Onderwijs, Cultuur, Gezondheid, Arbeid, Informatie, Binnenlandse Zaken, Defensie, Natuurlijke Bronnen en van Rampen. Daarmee bereikt ze in één keer meer dan wat de Russisch-Orthodoxe Kerk (het patriarchaat van Moskou) in zeven jaar tijd bereikte.

Hoewel president Loekasjenko het concordaat niet persoonlijk heeft ondertekend, staat hij er zonder meer achter, aldus Forum 18. „De Orthodoxe Kerk is de basis van ons geloof… Wie zal haar helpen, als wij het niet doen?” zo luidde zijn commentaar. In Rusland is van een expliciete ondersteuning door het Kremlin tot dusver geen sprake.

Tot op heden is Georgië de enige andere voormalige Sovjetrepubliek waar op het hoogste niveau een overeenkomst werd gesloten tussen de Orthodoxe Kerk en de staat. Op 14 oktober vorig jaar ondertekenden de Georgische president Eduard Shevardnadze en patriarch Ilya II een ”constitutionele overeenkomst”. Deze gaat echter minder ver dan de concordaten die inmiddels in Rusland en nu ook in Wit-Rusland tot stand zijn gekomen: veel privileges waren in deze staten al neergelegd in religiewetten of in overeenkomsten op een lager niveau.

Het nieuwe concordaat in Wit-Rusland gaat veel verder. Het belangrijkst is artikel 1, waarin de overheid de Orthodoxe Kerk het recht garandeert van „kerkelijke rechtspraak op haar canonieke territorium.” Dit omvat, aldus het patriarchaat van Moskou, de hele republiek van Wit-Rusland.

Dina Shavtsova, een jurist in Minsk, verklaarde kort na de sluiting van het verdrag tegenover de Wit-Russische nieuwsdienst Belapan dat de overeenkomst er in de praktijk toe zal leiden dat „de orthodoxe gemeenschap problemen gaat veroorzaken voor leden van andere denominaties door te proberen in elk bewoond gebied kerken te bouwen.”

Volgens premier Novitsky zal het concordaat de samenwerking van de regering met andere godsdienstige overtuigingen niet in de weg staan. De in de overeenkomst gebruikte terminologie onderstreept echter de exclusiviteit van de nieuwe rol van de Orthodoxe Kerk: terwijl de republiek Wit-Rusland steeds wordt aangeduid als ”de Staat”, heet de Wit-Russisch Orthodoxe Kerk simpelweg ”de Kerk”. Beide ondertekenaars benadrukten bovendien dat wederzijdse samenwerking „de belangen van het Wit-Russische volk als geheel ten goede zal komen.”

Het Wit-Russische parlementslid Ivan Pashkevich onthulde deze week tegenover Forum 18 dat in de ongepubliceerde, ruwe versie van het concordaat ook anticonstitutionele voorzieningen waren opgenomen, zoals onvatbaarheid voor vervolgingen en de mogelijkheid voor orthodoxe geestelijken om mediacensuur uit te oefenen. Hoewel deze in de uiteindelijke versie niet voorkomen, is het gevaar groot, aldus Pashkevich, dat ze er later -via onderlinge afspraken en dus buiten het gezichtsveld van het parlement- alsnog in zullen komen.

Intussen is ook bekend geworden dat het Wit-Russische ministerie van Onderwijs de binnengekomen klachten van pinkster- en Hare Krishna-groeperingen over een schoolboek niet honoreert. Het boek, bestemd voor leerlingen van 18 jaar, werd vorig jaar uitgegeven. Het waarschuwt voor baptisten, pinkstergroepen, adventisten en Jehovah’s getuigen: die zouden vruchtbare bodems vormen voor fanatisme. Verder gooit het de Hare Krishna’s en Zen Boeddhisten op één hoop met de Japanse sekte Aum Shinriyo, die verantwoordelijk was voor de gasaanval in de metro van Tokyo in 1995.

Er is echter nog hoop, aldus Forum 18: Andrei Aleshko, juridisch adviseur van de Orthodoxe Kerk, heeft toegezegd dat als zijn kerk het boek heeft bestudeerd, ze het ministerie mogelijk zal oproepen het terug te trekken.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer