De organisatie was in handen van het Platform Kerkelijk Leiderschap, onderdeel van het Gereformeerd Maatschappelijk Verbond (GMV). De noodzaak van het congres lag in de constatering dat ruim 60 procent van de predikanten en voorgangers moeite heeft met leidinggeven volgens het verwachtingspatroon van de nieuwe generatie. „De bediening is geestelijk. Dat staat haaks op leiderschap. Of kan het toch anders?” Volgens Grievink biedt de Bijbel stapels richtlijnen, adviezen en spelregels voor leidinggeven.

EO-directeur drs. Andries Knevel leidde de discussie en ondervroeg de verschillende sprekers. Hij stelde ook Grievink een kritische vraag: „Is het kwakkelen van de kerk echt primair het gevolg van falend leiderschap? In de traditionele kerken, waar het goed gaat, hebben ze het helemaal niet over leiderschap. Moeten wij niet af van de papieren pausen die er vroeger in de traditionele kerk rijkelijk aanwezig waren?”

Grievink vindt dat de kerken die geen behoefte hebben aan bezinning op leiderschap niet meer doen dan „het passen op de kudde.” „Van groei en inspiratie komt er niets. En die pausen: dat zijn ook geen leiders. Het monopatriarchaat past niet meer in deze tijd.”

Mr. Paul A. Nouwen, oud-directeur van de ANWB en gepresenteerd als een overtuigd rooms-katholiek, benadrukte het natuurlijke leiderschap. „Gezag moet van binnenuit komen. Het is vooral een kwestie van vertrouwen in de leider en in het boegbeeld. Vroeger was leiderschap erop gericht meer uit mensen te halen, nu is het erop gericht mensen te verrijken.”

De kerk heeft een andere missie dan een bedrijf, erkent Nouwen, maar het zakelijke aspect in de kerk blijft aanwezig. „Als u leidinggeeft aan de kerkenraad, dan moeten er gewoon taken verdeeld worden.”

Ir. Diana van der Stelt, directeur financiën bij het ministerie van Landbouw en lid van een pinkstergemeente, constateert dat gezag niet meer vanzelfsprekend is. „De ideale kerkleider moet hoofd- en bijzaken onderscheiden, liefde voor de jeugd hebben, in staat zijn veranderingen door te voeren en als teambuilder hét verhaal durven te vertellen.”

Het gaat volgens haar niet goed wat het leiderschap betreft, noch in de maatschappij, noch in de kerk. Christenen hebben een speciale roeping om dingen op te pakken die anderen laten liggen: vergeving, liefde, het vinden van nieuwe energie en het geloof in absolute waarden. „Vrouwen zijn geroepen tot het inzetten van gaven en talenten in het Koninkrijk van God. Die kwaliteiten worden echter niet benut. Wat er nu gebeurt, is dat vrouwen de kerk uitgeduwd worden en leidinggevende functies in het bedrijfsleven gaan vervullen.”

Ondernemer en voorganger Peter van der Weerd stelde de vraag of je methoden uit het bedrijfsleven ook in de kerk mag gebruiken. Hij antwoordde zelf met een volmondig ja. „De kerk is geen organisatie, maar een organisme, wordt wel eens gezegd. Je zou dan niet te veel mogen organiseren. Maar de gemeente wordt in de Bijbel wel vergeleken met een lichaam, dat een organisme is met een perfecte organisatie. Daarom kunnen we zo veel met het lichaam doen. Willen we een slagvaardige gemeente zijn dan moeten we zorgen voor goede organisatie. Het gaat in de kerk om vruchten van kwaliteit, maar de kwantiteit speelt evenzeer een rol. De opbrengst in het bedrijf moet zo groot mogelijk zijn, en de kerk moet zo veel mogelijk mensen met het Evangelie bereiken.”

Al is het leiden van de kerk meer dan economisch handelen, economische overwegingen uit het bedrijfsleven zijn ook te implementeren in de gemeente, zij het dat we ze wel moeten toetsen aan het Woord van God. „Management, marketing, groepsprocessen, zulke dingen zijn op een verantwoorde manier in de gemeente toe te passen.”

Van der Weerd: „Ook in de kerk is het van belang dat de juiste man op de goede plaats zit. Laten we mensen die op de verkeerde plek zitten gewoon vragen of ze op een andere plaats niet beter zouden functioneren.”

Durf ook nee te zeggen als voorganger, adviseerde Van der Weerd. „In het pastoraat branden ongelooflijk veel mensen af omdat ze nooit nee kunnen zeggen.”