Made in China is vaak geen aanbeveling. Menig toerist fronst zijn wenkbrauwen als hij die woorden ontdekt onderop zijn zojuist aangekocht ‘authentiek’ souvenir.

Maar niet alles uit het Aziatische land kan worden afgedaan als prul. China kent een rijke traditie als het gaat om keramiek en die is „van heel hoogstaande kwaliteit”, aldus dr. Eva Ströber, conservator Aziatische keramiek van het Princessehof. „Het oudste keramiek uit China is ruim 2000 jaar oud. In de 12e en 13e eeuw werd in China al blauwwit porselein gemaakt. Daar zijn we

in Europa pas 300 jaar geleden mee begonnen.”

De Duitse Ströber werkte tien jaar lang als conservator bij de Staatliche Kunstsammlungen Dresden, waar een beroemde collectie keramiek is te vinden. Ook het Princessehof heeft ware topstukken, maar „dat weet bijna niemand in de stad.” Blijkbaar weten musea in heel Nederland Chinees keramiek niet goed onder de aandacht te brengen, want zelfs de conservator was „echt verbaasd over de hoge kwaliteit en grote hoeveelheid van Chinees keramiek in Nederland” toen ze op zoek ging naar objecten voor ”10.000 x Happiness!”

De tentoonstelling is opgezet in samenwerking met het Groninger Museum, het Rijksmuseum in Amsterdam en het Gemeentemuseum in Den Haag. De collecties worden op een „inhoudelijke” manier gepresenteerd. Ströber: „Meestal wordt keramiek getoond volgens chronologie of bepaalde types; een beetje saai dus. Voor bezoekers is het veel interessanter om het verhaal achter de stukken te horen.”

Onmisbaar voor dat verhaal zijn de symbolen die ter decoratie worden gebruikt. Elk symbool in de Chinese cultuur heeft namelijk een diepere betekenis. Die is al eeuwenlang hetzelfde en geldt óók voor de decoraties die je ziet bij het Chinees restaurant op de hoek. „ In de westerse kunst zie je ook symbolen voor onheil, in de Chinese cultuur absoluut niet. Chinezen kennen alleen gelukssymbolen”, aldus Ströber, die dankzij studies Chinese taal, geschiedenis en filosofie en Oost- Aziatische kunstgeschiedenis helemaal thuis is in de Chinese cultuur.

De decoraties op keramiek of andere objecten slaan vaak op materiële rijkdom, carrière en een lang leven. Dat wenst iedereen zichzelf en elkaar toe. „En veel zonen, want die zetten de familienaam voort. Er is nog altijd een one-child-policy in China, maar dat ene kind moet dan liefst een zoon zijn. Dochters zijn niet gewenst, dus op keramiek zie je nooit meisjes afgedrukt.”

Het vroegste keramiek in China stamt uit de derde eeuw voor Christus. Wie de potten maakten, is onbekend. „In China heb je één porseleinmetropool in het zuiden van het land waar al eeuwenlang porselein wordt gemaakt: Jingdezhen. Daar hebben honderdduizenden mensen gewerkt, altijd anoniem. We weten niet veel van de pottenmakers, alleen dat ze in armoede leefden, geen status hadden en dat de gemiddelde leeftijd laag was.” Nog altijd is de kunstenaar annex vakman ondergeschikt aan het werk dat hij maakt, en dus anoniem.

Er werd in de afgelopen eeuwen keramiek gemaakt voor verschillende opdrachtgevers. Het fijnste porselein was voor de keizer. Ook werden stukken vervaardigd voor de intellectuele elite, ambtenaren en de export naar Zuid-Oost Azië en later Europa. „Of het nu ging om porselein voor de keizer of om massaproductie, alles werd met de hand gemaakt. Dat is nog steeds zo. De arbeidskosten in China zijn laag, dus keramiek is nog altijd handwerk.”

Ook de symbooltaal op het keramiek gaat zoals gezegd eeuwen terug. De expositie in het Princessehof laat zien dat er onder meer kosmische, dierlijke, plantaardige en mythologische symbolen zijn te herkennen. De uitleg van alle symbolen staat in een tekstboekje bij de tentoonstelling.

Wie door de tentoonstelling loopt, kan er niet omheen dat de kleur rood belangrijk is in de Chinese cultuur. Alle vitrinekasten zijn in deze kleur geverfd. „Rood is de kleur van geluk”, verklaart Ströber. En zo zijn er dus nog tig andere symbolen die op geluk duiden. „Het getal vijf is het geluksgetal en ook een vleermuis staat symbool voor geluk. Wanneer iemand je een schaal cadeau doet met daarop afgebeeld vijf rode vleermuizen, zegt hij dus: ik wens je oneindig veel geluk.”

Hoewel de symbooltaal al eeuwen oud is, hebben Chinese jongeren anno 2011 er slechts weinig kennis van. De traditie heeft dan ook enkele decennia stilgelegen. Pas in de jaren tachtig werden weer traditionele symbolen gebruikt, in combinatie met westerse. „De nationale trots in China is groot, dus de traditie komt altijd terug.”

De expositie ”10.000 x Happiness!” is te zien tot en met 30 oktober.

www.princessehof.nl

Symbolisch

Een aantal dieren dieren en planten heeft een symbolische betekenis in de Chinese cultuur. Enkele voorbeelden.

• Draak: machtig, symbool van de keizer.

• Leeuw: macht en kracht.

• Tijger: moed, onverschrokkenheid.

• Olifant: fysieke kracht, wijsheid, verstand, teken van voorspoed.

• Vlinder: symbool voor romantiek en liefde.

• Pioenroos: staat voor lente, liefde.

• Lotus: zomer, harmonie.

• Chrysant: herfst, en een lang, kalm en comfortabel leven.

• Prunus: winter, symbool voor moed, hoop en duurzaamheid.