Duitse artsen hadden gisteren voor het eerst in dagen goed nieuws: het aantal nieuwe besmettingen met de agressieve darmbacterie lijkt af te nemen. De teller stond toen op 2000 EHEC-infecties en verdachte gevallen. Rond de 1500 patiënten kampten met de zware complicatie HUS, een combinatie van bloedarmoede en nierfalen, 18 mensen zouden aan de ziekte zijn overleden.

Ondertussen is de bacterie in twaalf landen opgedoken. Nederland telt op dit moment vijf gevallen. Bij een aantal mensen is er een verdenking van de ziekte. Vrijwel alle patiënten zijn recent in Noord-Duitsland geweest.

Donderdag maakten twee onderzoeksinstituten bekend dat ze de genetische code –5,2 miljoen ‘letters’– van de bacterie hadden ontrafeld. De agressieve darmbacterie Escherichia coli, die normaal gesproken in het maag-darmkanaal van herkauwers voorkomt, lijkt „supertoxisch” te zijn geworden doordat twee verschillende typen E. coli erfelijk materiaal hebben uitgewisseld, zo meldden wetenschappers van het Beijing Genomics Institute (BGI), in Shenzhen, China. Gegevens van collega’s van de laboratoria Life Technologies in het Duitse Darmstadt bevestigen die bevindingen.

Het feit dat antibiotica niet kunnen worden ingezet tegen de ziekteverwekker, bemoeilijkt de strijd tegen EHEC. „Geen enkele behandeling is bewezen effectief. Als mensen diarree hebben, verergeren antibiotica de klachten alleen”, weet Jan Kluytmans, microbioloog in het VU medisch centrum in Amsterdam.

Ondersteunende behandeling is wel mogelijk: „Bloedtransfusie bij bloedingen en dialyse bij nierfalen. Maar uiteindelijk moet de patiënt op eigen kracht door de moeilijke fase heen zien te komen”, zegt de arts.

De oorzaak van de besmettingen is ondertussen nog altijd niet helder. „Of groenten het probleem vormen, is zeer de vraag. Alles kan, alle opties zijn open. Ik ga ervan uit dat de Duitsers alles naspeuren.”

Op dit moment adviseert de Duitse minister van Gezondheid nog altijd om geen rauwe groenten te eten, vooral geen komkommers, tomaten en salade. De Duitse autoriteiten geloven niet dat vlees of zuivelproducten de oorzaak kunnen zijn.

Waar de Amsterdamse microbioloog zich over verbaast, is de „fragmentarische informatie” van de oosterburen. „Deze is vaak onduidelijk en gebrekkig. Het RIVM geeft daarentegen juiste en duidelijke informatie op zijn website.”

Kluytmans is terughoudend in het beantwoorden van de vraag of het veelvuldige gebruik van antibiotica in de intensieve veehouderij mogelijk een rol heeft gespeeld bij het ontstaan van de agressieve darmbacterie. „Dat is speculatie. In het algemeen kun je stellen dat er aanwijzingen zijn dat dit antibioticagebruik het ontstaan van allerlei vervelende eigenschappen bevordert. Of het in dit geval ook aan de orde is, kan ik echter niet hardmaken.”

De microbioloog verwacht dat dit de komende tijd, terugkijkend, wel een punt van onderzoek zal zijn. „Op dit moment is het echter zaak de bron te vinden en erachter te komen hoe deze epidemie te stoppen. Dat heeft nu prioriteit.”