Als minister van Defensie in het eerste paarse kabinet (1994-1998) kreeg Voorhoeve (toen nog VVD, nu D66) te maken met de oorlog in Joegoslavië. Al snel had hij door dat de verdediging van de enclave Srebrenica onmogelijk was voor ‘zijn’ Dutchbatters. Uiteindelijk werden ruim 7000 Bosnische mannen gedood door de troepen van de Servische legerleider Mladic.

Geloofde u het nieuws van de arrestatie direct?

„Er zijn door de jaren heen veel geruchten geweest, maar altijd met een teleurstellend einde. Maar de journalist die me hierover belde, vertelde me dat de Servische president Tadic een persconferentie zou geven. Toen wist ik dat het nieuws hard was.”

Wat betekent dit nieuws?

„Dat het recht zijn loop kan hebben. Dit betekent een stuk genoegdoening in de richting van de nabestaanden. En ook voor de Dutchbatters, die jarenlang ten onrechte met de nek zijn aangekeken.

Maar ook voor het humanitair oorlogsrecht is dit positief. Want zulke misdrijven als in Srebrenica worden nog steeds begaan, momenteel vooral in Afrika. Dit is een signaal dat onrecht wordt bestraft.”

Wat betekent de arrestatie voor u persoonlijk?

„Dit is het allermooiste politieke nieuws dat ik ooit heb gehad.”

Bent u er altijd naar blijven uitzien?

„Ja. Hoewel gisteren nog een Servische expert me zei dat de kans op arrestatie uiterst gering was geworden. Hoofdaanklager Brammertz zou namelijk een heel negatief rapport over de samenwerking van Servië met het Joegoslaviëtribunaal uitbrengen. Dat zou voor Servië de perspectieven op EU-lidmaatschap wegnemen. Daarmee zou Servië ook geen belang meer hebben bij arrestatie.

Het is echter toch gebeurd. De druk die Nederland heeft uitgeoefend op de Europese Unie om Servië pas toe te laten bij samenwerking met het tribunaal, heeft dus nut gehad.”

Had u deze arrestatie nog verwacht?

„Ik twijfelde. Ik wist dat het kon. Enkele jaren geleden sprak ik een Servische oud-minister van Justitie. Met heel veel omhaal zei hij zoiets als: Die arrestatie vereist een besluit van de president. Dat was veelzeggend.

Als je een andere identiteit aanneemt en verhuist naar een andere omgeving, sterf je feitelijk voor je vroegere omgeving. Maar nu begrijp ik dat hij dit niet heeft gedaan. Men had hem met goed speurwerk wel kunnen vinden.”

Maar zijn familie wilde hem vorig jaar officieel dood laten verklaren. Vorige maand zei zijn vrouw nog dat hij „waarschijnlijk overleden” was.

„Directe familie en een echtgenote zijn natuurlijk geen betrouwbare bronnen. Dat kan ook opzet zijn geweest. Duidelijk is dat Mladic’ makkers hem jarenlang hebben gesteund.”

Enkele weken geleden zeiden kenners van Pakistan dat Osama bin Laden vanuit die regering zowel beschermd werd als achtervolgd werd. Is Servië ook zo verdeeld?

„Ja. De Servische regering was bang voor een nationalistische reactie. Bovendien zaten er nog altijd veel nationalisten in de politieke elite. Het hervormingsgezinde deel is altijd klein gebleven. Een van hun voorlieden, premier Djindjic, is in 1993 zelfs vermoord.”

Wordt met deze arrestatie een periode afgesloten?

„Nee. Ook een berechting van Mladic kan nooit uitwissen wat er is gebeurd. maar het is belangrijk dat het recht zijn loop heeft.

Veel Dutchbatters hebben jarenlang niet geslapen. Datzelfde geldt voor de nabestaanden. Voor die mensen kan dit wel helpen bij de verwerking. Zij hebben te maken met een ernstig geschonden rechtsgevoel.”

Milosevic en Karadzic waren al gearresteerd en vele anderen zijn al veroordeeld. Wat voegt Mladic nog toe?

„Onder militairen is hij de grootste massamoordenaar sinds 1945. Hij gaf de directe bevelen. Als ik het NIOD-rapport over Srebrenica uit 2002 goed lees, is het de vraag of Milosevic persoonlijk daarvoor de opdrachten heeft gegeven. Bij Mladic ligt dat anders.”

Wat verwacht u van het proces bij het tribunaal?

„Er is een overweldigende hoeveelheid bewijs tegen hem. Zijn ondercommandant Kristic is al schuldig bevonden aan volkerenmoord in Srebrenica. En majoor Nikolic heeft in de zaak Srebrenica samengewerkt met het tribunaal. Ik denk dus dat het bewijs in de zaak-Mladic niet moeilijk is.”

In de zaken tegen Milosevic en Karadzic blijkt het wel moeilijk.

„Dat is voorstelbaar. Ook volgens het NIOD-rapport valt niet te reconstrueren dat Milosevic de opdrachten voor oorlogsmisdrijven gaf. Maar Mladic was ter plekke aanwezig en nam de besluiten. Hij moet er op zijn minst van hebben geweten.

In een oorlog kunnen dolgedraaide militairen van alles doen. Maar als er ineens in een agrarisch gebied 50 bussen opduiken en 7500 mannen worden geëxecuteerd, gebeurt dat niet toevallig. Zoiets is georganiseerd. De rol van Mladic daarin is volgens mij goed te bewijzen.”