„Dr. O. Noordmans waarschuwde al voor Fukushima”
AMERSFOORT – Het boek ”Herschepping” (1934) van dr. O. Noordmans is actueler dan ooit. De bekendste Friese theoloog wees al op het gevaar dat, als de mens geen macht meer heeft over de kennis en techniek die hij zelf heeft ontwikkeld, de val komt. Een val die vernietigend kan zijn voor mens en samenleving.
De tsunami, de kernramp in Japan en de milieuramp na het zinken van olieplatform Deepwater Horizon Horizon illustreren de waarheid van Noordmans’ uitspraak, meent prof. dr. Gerrit Neven. De emeritus hoogleraar systematische theologie in Kampen was dinsdag een van de sprekers op een Noordmansstudiedag in de Bergkerk in Amersfoort. Zo’n veertig mensen kwamen bijeen rond het thema ”Over God spreken in de schaduw van het lijden. Noordmans’ ”Herschepping” als bijdrage aan een geloofsleer voor onze tijd”.
De verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog hadden de hervormde Noordmans ervan doordrongen dat het bestaan niet draait om de mens. De mens heeft een maat nodig, die hij zichzelf niet geven kan.
Prof. Neven promoveerde ooit op Noordmans’ ”Herschepping”. De emeritus hoogleraar beveelt aan het boek te lezen, omdat het laat zien hoe Noordmans met zijn visie van destijds op de industrialisatie in de jaren dertig en de ontwikkeling van de oorlogsmachinerie nu ook nog sterke punten heeft in te brengen in het debat.
„Het belangrijkste wat Noordmans met zijn boek deed, was het reviseren van het theologisch discours, van kernbegrippen van de dogmatiek: schepping en lijden”, aldus Neven. Zo bepleitte Noordmans een kritisch begrip van schepping. Dat kwam mede omdat hij zag dat de mens min of meer los kwam te staan van wat hij zelf schiep.
Door mechanisatie en industrialisatie ontstond er een situatie dat de mens niet meer in de hand had hoe kennis evolueerde. Dit kwam tot uiting in wat hij schiep. „De mens kwam zo buiten zijn eigen schepping te staan; de mens werd van zijn eigenheid ontdaan. Zodra mensen de macht over kennis kwijt zijn, is er het gevoel van de val. De mens lijdt aan zijn schepping.”
Een ander punt dat Noordmans het heden toevoegt, is dat van de ascese. „Noordmans noemt dat leven in de schaduw van het lijden dat Christus ondergaan heeft. Een herbezinning, een bekering.”
Dat is hetzelfde geluid dat de Duitse filosoof Peter Sloterdijk laat horen. „Volgens Sloterdijk zal de huidige grenzeloze consumptie moeten stoppen. Minder energieverbruik, minder kopen, minder verspilling.”
