Klautke combineert het docentschap met zijn werk als gemeentepredikant in Giessen, op 300 kilometer afstand van de academie. De ene week is hij bij zijn vrouw en kinderen, de andere week logeert hij in Hannover.

De nijpende financiële nood van de ART is niet los te zien van de geestelijke nood die leidde tot de geboorte van enkele gemeenten, verenigd in de Rat Bekennender Evangelischer Gemeinden in Duitsland. Deze ”belijdende” gemeenten ontstaan midden jaren negentig als reactie op onder meer de liberale visie van de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) op homoseksualiteit. Ook is er onvrede over de Amerikaanse wijze van gemeenteopbouw die steeds meer ingang vindt in Duitse evangelicale gemeenten.

Om de continuïteit van deze gemeenten en het gereformeerde gedachtegoed te waarborgen, wordt in 2000 de Akademie für Reformatorische Theologie opgericht. Drie docenten, onder wie dr. Klautke, verbinden zich aan de school.

„Niet alles verliep in de afgelopen jaren even harmonieus”, zegt dr. Klautke. „Er was strijd, discussie. Achteraf ziet het er altijd mooier uit dan wanneer je er middenin zit. Toch ben ik de Heere dankbaar. Toen ik weer terugkwam in Duitsland (Klautke promoveerde bij prof. dr. J. Douma aan de vrijgemaakte Theologische Universiteit in Kampen, EHvS) had ik niet kunnen denken dat er hier gereformeerde gemeenten zouden ontstaan.”

Keerzijde is dat deze gemeenten noodgedwongen zichzelf bedruipen en tegelijk een academie en het eigen tijdschrift Bekennende Kirche levensvatbaar willen houden. „De nood is groot. Onze studenten moeten noodgedwongen werken om hun studie te bekostigen. Op het ogenblik maken we moeilijke tijden door. Toch vertrouwen we erop dat het weer de goede kant op zal gaan.”

Heeft u, behalve geld, ook docenten nodig, uit Nederland bijvoorbeeld?

„Ja natuurlijk, als ze maar Bijbelgetrouw zijn – en dan bedoel ik ook de eerste hoofdstukken van de Bijbel. De taal vormt echter –begrijpelijk genoeg– snel een barrière. Predikanten kunnen de taal wel leren en wellicht ook preken, maar college geven in een andere taal is nog niet zo gemakkelijk.

We hebben ook behoefte aan broeders die hier een gemeente willen beginnen. Dat is evenmin gemakkelijk, want een reformatorische infrastructuur is er niet. Of broeders en zusters in Nederland dit een beetje kunnen begrijpen, weet ik niet. Meestal denken ze: Duitsland is, net als Nederland, geseculariseerd, alleen iets erger. Maar in Nederland zijn er altijd nog plaatsen waar mensen naar de kerk kunnen gaan. Hier niet. Hier is geen krant te vinden die een interview met mij wil houden.”

U zou zich het liefst helemaal willen wijden aan lesgeven, zei een goede bekende van u.

„Lesgeven doe ik graag, maar ik werk ook graag in de gemeente. Ergens moet ik ontlast worden. Of dat nu in mijn gemeente is, in mijn werk aan de ART of als redacteur van ons tijdschrift.”

De ”belijdende” gemeenten willen nauwer met elkaar samenwerken. Gaan zij een kerkverband vormen?

„De gemeenten die in de jaren negentig ontstonden, zijn zelfstandig en hebben heel verschillende achtergronden. Sommige werden nieuw gevormd, anderen splitsten zich af. Eens per jaar komen zij samen om met elkaar te spreken. Tot nu was dat tamelijk vrijblijvend. Het idee is nu om structureler te gaan samenwerken. Hoe, dat weet ik niet. De discussie hierover wordt nog volop gevoerd. Het is te vroeg om hier stellige uitspraken over te doen.”

Is het uw persoonlijke wens dat er een kerkverband komt?

„Ja, persoonlijk wil ik dat. Maar ik kan daar uiteraard niet alleen over beslissen. Er zijn nu drie gemeenten met elkaar in gesprek. Hopelijk komen daar nog enkelen bij.”

Er zijn zes ”belijdende” gemeenten.

„Dat is het eerste probleem. Het is de vraag of elke gemeente gaat meedoen. In ieder geval is er een gemeenschappelijke confessionele basis nodig. Elke gemeente onderschrijft de zogenoemde Theologische Erklärung (een geloofsbelijdenis die in 2000 is opgesteld, EHvS), maar verder zijn zij in alles vrij en zelfstandig, bijvoorbeeld in het invullen van de liturgie en het kiezen van een zangboek.

Wanneer een student klaar is en in Oost-Duitsland een gemeente wil beginnen, is het goed dat hij ergens bij hoort en dat de preekplaats onder opzicht van een kerkenraad staat.

Op dit moment doet iedereen wat hij wil. We kunnen niet gemeenschappelijk optreden en er is geen bevredigend toezicht en betrokkenheid op elkaar. Gemeenten zijn huiverig als het gaat om het vormen van een kerkverband. Ik denk dat onafhankelijkheidsstreven en individualistisch denken hierbij een rol spelen.”

Heeft u die betrokkenheid gemist toe u in Giessen predikant werd?

„Het is nu vijf jaar geleden dat wij in onze woonplaats Giessen een gemeente begonnen. Je staat alleen en onderneemt dingen alleen. Op zaterdag bouwde het hele gezin onze woonkamer om tot een preekplaats. Overigens was dat ook leuk en gezellig.

Zonder de steun uit Nederland zou dit alles absoluut niet mogelijk zijn geweest.”

In Kerkbreed komt iedere week een persoon aan het woord die een reflectie geeft op een opvallende gebeurtenis of ontwikkeling in het kerkelijk leven. Vandaag dr. J. B. Klautke, docent aan de Akademie für Reformatorische Theologie (ART) in Hannover. De nog jonge school kan het hoofd maar net boven water houden.

Klautke

Dr. Jürgen-Burkhard Klautke werd in 1954 geboren in Hannover. Hij studeerde theologie in Basel, Amsterdam (Vrije Universiteit) en Kampen (vrijgemaakte Theologische Universiteit), waar hij ook promoveerde en van 1998 tot 1999 gastdocent was.

Verder studeerde hij filosofie in Amsterdam.

Op dit moment doceert Klautke christelijke ethiek en apologetiek aan de Akademie für Reformatorische Theologie (ART) in Hannover.

Daarnaast is hij predikant van de Bekennende Evangelisch-Reformierte Gemeinde in Giessen en redacteur van het tijdschrift Bekennende Kirche.

Klautke is getrouwd en vader van vier kinderen.