Op dit moment is het aantal gokverslaafden vrij stabiel, blijkt uit gegevens van instelling voor verslavingszorg De Hoop. Maar blijft dat zo als staatssecretaris Teeven (Justitie, VVD) zijn plannen kan uitvoeren en het huidige gokbeleid wordt verruimd?

Tegenstanders van de voorgenomen verruiming vrezen het ergste. Al eerder was er „een enorme hoeveelheid mensen die gokverslaafd raakte”, constateert woordvoerder Frans Koopmans van De Hoop. „Dat was toen in de jaren negentig de fruitautomaten hun intrede deden in de cafetaria’s. Het was de kat op het spek binden. Terwijl je op je patatje zat te wachten, kon je er een gulden in gooien. Seconden later wist je al of je gewonnen had of niet. Vanuit de literatuur is bekend dat dit de verslavendste gokspellen zijn, omdat de tijdspanne tussen inzet en resultaat zo kort is.”

Ook directeur Theo van der Sluijs van Stichting Voorkom! kan zich die hausse aan gokverslaafden nog goed heugen. „Doordat het kansspelbeleid toen werd verruimd, groeide het aantal gokverslaafden in zeer korte tijd van 5000 naar 75.000 per jaar.”

Later tekende zich een keer ten goede af, toen de overheid inzag dat het beleid niet had gebracht wat ervan was verwacht. Er kwamen strengere normen voor met name fruitautomaten in cafetaria’s. In 2000 moesten de gokapparaten het veld ruimen, met een duidelijke afname van de hulpvragen tot gevolg.

Intussen is het speelveld veranderd. Niet fruitautomaten in snackbars, maar goksites op internet winnen snel aan populariteit. Naar schatting wagen honderdduizenden Nederlanders, van laag tot hoog opgeleid en van orthodox-christelijk tot volstrekt seculier, regelmatig een gokje op het web.

Opnieuw staat nu een ingrijpende wijziging van het gokbeleid voor de deur, en opnieuw is een stevige verruiming het devies. Op dit moment is gokken op internet officieel nog verboden, maar dat moet veranderen. Er dienen in de toekomst mogelijkheden voor legale gokwebsites te komen, vindt staatssecretaris Teeven.

Bovendien moeten er naast Holland Casino en de Staatsloterij ook andere aanbieders op de markt kunnen komen, liet de bewindsman afgelopen weekend per brief aan de Tweede Kamer weten. „Moderne spelvormen zoals pokeren, al dan niet via internet, bieden mensen de mogelijkheid tot vrijetijdsbesteding. Ik ben van mening dat consumenten desgewenst moeten kunnen beschikken over een passend en attractief aanbod van kansspelen”, schrijft Teeven in de brief.

Het argument van de staatssecretaris is dat legalisering ervoor kan zorgen dat er „meer controle uitgeoefend kan worden over de aanbieders van deze spellen.”

Daarnaast is er nóg een argument: het legaliseren van gokken via onder meer internet spekt de staatskas. De veiling van vergunningen moet vanaf volgend jaar „ten minste 10 miljoen euro aan (structurele) inkomsten” genereren, zo verwijst Teeven naar het regeerakkoord.

De grootste kritiek tegen de voorstellen komt in de Tweede Kamer van SGP en ChristenUnie. SGP-fractievoorzitter Van der Staaij denkt dat het gokbeleid dat Teeven ontwikkelt, averechts gaat werken. „Die kant moeten we beslist niet op. Wat wij willen, is een beter toezicht op de kansspelen.”

En ook ChristenUniefractievoorzitter Rouvoet maakte maandag in deze krant al gehakt van het voorstel. „Het creëren van een legaal aanbod roept zijn eigen vraag op”, weet hij. Daarom bewandelt Teeven „volstrekt de verkeerde route.”

Maar de VVD-fractie in de Tweede Kamer wil liever nóg verder gaan dan Teeven voorstelt. Wat is er mis als ook gokken op de uitkomsten van tennis, hockey, korfbal of basketbal wordt toegestaan? Dat vraagt Kamerlid De Liefde zich af. „Een monopoliepositie van de overheid is niet meer van deze tijd. Met goed toezicht en een heldere set regels kun je deze sector prima reguleren, zoals we dat ook in andere sectoren doen.”

De Liefde vindt het „te simpel” om te stellen dat meer aanbieders automatisch zullen leiden tot meer gegok dat op zijn beurt automatisch tot meer verslaving zal leiden. „Die drieluik klinkt als een mantra, maar is niet per se de werkelijkheid. Je voorkomt een verslaving niet door geen of heel weinig legaal aanbod te hebben, maar door de manier waarop je het aanbiedt. Op internet worden gokspelletjes door honderdduizenden mensen gespeeld. Je kunt daar beter grip op houden als je een deel legaal maakt.”

Daar is Frans Koopmans van verslavingsinstelling De Hoop het niet mee eens. „Wij gaan uit van de gedachte dat aanbod vraag schept. Ga je gokken legaliseren, dan kun je voorzien dat meer mensen er redelijkerwijs gebruik van gaan maken.”

Maar dat aanbod is er nu toch ook al, zij het illegaal? Koopmans erkent dat, „maar het is wel zo dat mensen daar nu heel bewust naar op zoek moeten. Dat is minder het geval als je deze spelletjes gaat legaliseren.”

VVD-Kamerlid De Liefde gelooft daar niks van. Het feit dat er meer mogelijkheden voor legaal gokken zijn, verlaagt de drempel helemaal niet om een gokje te wagen, stelt hij. „Ik durf het tegenovergestelde te beweren. Juist het illegaal aanbod is een stuk laagdrempeliger, want wij hebben een heel zorgvuldige procedure voor ogen.”

Als illegaal gokken hoe dan ook laagdrempeliger is, is het dan geen illusie te denken dat een verruiming van het beleid het illegale aanbod de wind uit de zeilen neemt? „Je kunt nooit helemaal uitsluiten dat mensen op websites blijven spelen die niet toegestaan zijn, maar de massaliteit is dan niet meer zo groot”, stelt Kamerlid De Liefde. „Ik krijg signalen vanuit de sector dat het illegale aanbod in andere Europese landen drastisch is afgenomen sinds de regelgeving is verruimd.”

Het grote probleem voor Theo van der Sluijs van stichting Voorkom! is dat dit soort toekomstvoorspellingen hoe dan ook natte vingerwerk blijft. „Niet gokken met gokken!”, twitterde hij afgelopen weekend toen het voornemen van staatssecretaris Teeven bekend werd.

„Het kabinet heeft in de jaren negentig met de fruitautomaten in cafetaria’s al eerder gegokt, en toen viel de gok totaal verkeerd uit”, legt hij uit. „Nu dreigt hetzelfde. Men wil een maatregel nemen terwijl de consequenties niet te overzien zijn. Ik kan niet met zekerheid zeggen hoe het zal uitpakken, maar dat kan de overheid ook niet. Men zet een deur open, terwijl niet iedereen zich bewust is wat voor enorme consequenties een gokverslaving met zich meebrengt.”

Gokverslaafd of niet?

1. Heb je wel eens de tijd uit het oog verloren als je aan het gokken was?

2. Maakt het gokken je huiselijk leven ongelukkig?

3. Wordt je reputatie door het gokken beïnvloed?

4. Heb je ooit berouw gevoeld, nadat je gegokt had?

5. Gok je ooit om aan geld te komen om schulden te betalen of om andere financiële problemen op te lossen?

6. Veroorzaakt gokken een achteruitgang in je eerzucht of doelmatigheid?

7. Als je verliest, heb je dan het gevoel dat je zo snel mogelijk terug moet om je verlies terug te halen?

8. Als je gewonnen hebt, voel je dan een drang om terug te gaan om meer te winnen?

9. Speel je meestal tot je je laatste euro vergokt hebt?

10. Leen je wel eens geld om te kunnen gokken?

11. Heb je ooit persoonlijke bezittingen verkocht om je gokken te financieren?

12. Staat het je tegen om gokgeld voor normale uitgaven te gebruiken?

13. Maakt gokken je zorgeloos wat het welzijn van je familie betreft?

14. Gok je wel eens langer dan je van plan was?

15. Gok je wel eens om moeilijkheden of zorgen te ontvluchten?

16. Heb je er ooit aan gedacht iets onwettigs te doen om je goklust te financieren?

17. Heb je wel eens last van slapeloosheid door het gokken?

18. Droom je wel eens van het gokken?

19. Veroorzaken frustraties, onenigheden een drang in je om te gaan gokken?

Wie meer dan vijf vragen met ja beantwoordt, kan zichzelf tot de probleemgebruikers rekenen. In dat geval is het verstandig hulp te zoeken.

Bron: Stichting Voorkom! ( www.voorkom.nl )