Of hij even stilte mag, zodat hij het openingsgebed kan uitspreken, roept vicevoorzitter Marc Rooijen van de CDA-afdeling Echt-Susteren. Zo’n twintig CDA-leden, het merendeel 50-plus, schuiven in ut Gemeinsjapshoes in Nieuwstadt vlak bij de grens met Duitsland hun stoel naar achter en gaan staan.

„Ik heb gekozen voor het ambtsgebed van de gemeenteraad Baarle-Nassau”, vervolgt Rooijen, zoekend naar een Wikipediaprintje. Dan spreekt hij namens de vergadering het vertrouwen uit „dat onze inzet een bijdrage mag leveren aan de lokale samenleving waar eenieder zich veilig in thuis voelt.”

Meteen na het ”Mogen wij hiervoor inspiratie en kracht putten uit onze levensovertuigingen” deelt secretaris Ed van Helvert de notulen van de vorige ledenvergadering rond. „Het officiële gedeelte werd vrij vlug afgehandeld”, staat in het verslag. Alle aandacht ging vervolgens uit naar secretariszoon Martijn (32). Hij moet voor het CDA in Limburg de kar gaan trekken, besloot partijvoorzitter en burgemeester van Echt-Susteren Dieudonné Akkermans begin november; niet de machtige gedeputeerde Ger Driessen, of tweede gedeputeerde Noël Lebens, voor wie Van Helvert werkte als politiek assistent.

Akkermans’ motto is dat het CDA in Limburg drastisch moet verjongen. Martijn van Helvert moet het gezicht worden van een nieuw CDA. „Hij wil goed naar de burgers luisteren en kijken waar we naartoe willen en daar dan het beleid op gaan richten”, schreef vader Van Helvert in de notulen. „Dit betekent ook een andere manier van denken en werken als waar voorheen de bestuurderspartij in opgegroeid is.”

„Hij is in Amerika geweest om te kijken hoe ze daar campagne voeren”, fluistert Van Helvert over zijn zoon, terwijl vicevoorzitter Rooijen de agenda verder afwerkt. „In Amerika is alles great. Help je de hele campagne mee om te flyeren, great. Heb je maar tien minuten, great.”

Groots moet ook de campagne van Van Helvert in Limburg worden. In Susteren heeft Martijn een eigen campagnehuis.

„Zwaar teleurgesteld in uitslag CDA”, twitterde CDA-Tweede Kamerlid Knops 10 juni vorig jaar ’s ochtends om halfvier nadat de stembussen voor de Tweede Kamerverkiezingen waren gesloten. Het CDA verloor 91.000 kiezers, wist met 101.000 stemmen nog 16 procent van het electoraat aan zich te binden en werd daarmee in Limburg voor het eerst de tweede partij. De partij van Wilders pluste fors, 92.000 stemmen, en kreeg met 170.000 stemmen 27 procent van de Limburgse kiezers achter zich.

Venlo, de stad van Wilders, lijkt het symbool van de nieuwe verhoudingen. De PVV haalde er vorig jaar 30,2 procent van de stemmen, het CDA 14,3. Ter vergelijking: in 1963 kreeg de KVP, een van de voorlopers van het CDA, in Venlo nog 72,5 procent van de kiezers achter zich.

In ut Gemeinsjapshoes in Nieuwstadt is Van Helvert voor de tweede opeenvolgende keer van de partij. „Naar Amerikaanse begrippen is Limburg een swing state”, zegt hij, terwijl in het gemeenschapshuis het bier rondgaat. „Wij moeten voor elke stem knokken. Heel Nederland kijkt wat PVV en CDA in deze provincie gaan doen.”

„Alle waardering voor de jonge lijsttrekker”, zegt Harry Litjens, CDA’er in hart en nieren. Maar stemmen op Van Helvert? „Nee”, zeggen Litjens en zijn vrouw Mia, „Ger Driessen; dát is onze man.”

Hij: „Ger is altijd aanspreekbaar, schrijft alles wat je onder zijn aandacht brengt op en staat ongelooflijk dicht bij de mensen. Als je ambtenaren een vraag stelt, moet je maar zien of er ooit antwoord komt.”

Buiten, in de achtertuin, staan de schommels van de kleinkinderen. Een koolmeesje fladdert van pindanet naar pindanet. In de serre zorgt Mia Litjens voor koffie met een bokkenpootje. Ook bij haar is partijvoorzitter Akkermans, die Driessen vernederde door hem aanvankelijk een plek op de lijst te ontzeggen, de gebeten hond. Zij: „We proberen hier zo veel mogelijk mensen zo ver te krijgen dat ze op 2 maart een voorkeurstem uitbrengen.” Hij: „Op onzen Ger.”

Vanuit Melderslo, waar de Litjens wonen, en andere kerkdorpen van de gemeente Horst trok de Driessenaanhang op 7 december met vier bomvolle touringcars naar conferentiecentrum De Hanenhof in Geleen om de positie van hun man veilig te stellen. Met succes, Driessen haalde alsnog de kandidatenlijst. Achttiende in de kieskring Zuid-Limburg, vijftiende in Noord en Midden. In heel de provincie voert Driessen nu zijn eigen campagne. „Daadkrachtig verder”, is zijn leus.

Ook gedeputeerde Lebens uit Sittard voert een voorkeursactie, vanuit een eigen campagnehuis, net als Van Helvert. Horst heeft nog een nieuwkomer, CDA’er Jan Nabben, vanwege zijn zakelijke successen in de transportbranche in de wijde omtrek van het Maasdorp een begrip. „Mocht ik op 2 maart toch aan het twijfelen slaan, dan is dat vanwege Jan Nabben”, zegt kleine zelfstandige Jan Swinkels. „Maar als ik Nabben stem, stem ik op de man, niet op de partij.”

De motor van zijn witte bestelbus ronkt, de klanten wachten. Swinkels: „Schrijf maar op. Wat is de overeenkomst tussen de Rabobank en het CDA in Limburg? Antwoord, dat ze afgezien van Nabben allebei het fingerspitzengefühl met de kleine man zijn kwijtgeraakt.” En weg stuift hij, richting Meterik.

„Dan zijn we nu toegekomen aan het laatste agendapunt, rondvraag”, zucht Marc Rooijen. In ut Gemeinsjapshoes in Nieuwstadt schieten de handen omhoog. „Als gij onzen lijsttrekker zijt, waarom zie ik dan van Eijsden tot Roermond het hoofd van Driessen hangen?” wil een van de leden van Van Helvert weten. De lijsttrekker: „Dat is de strategie waar het campagneteam voor gekozen heeft.”

Echt-Susteren ziet de welbespraakte Van Helvert wel zitten. Helemaal als hij verslag doet van zijn duel met PVV-lijsttrekker Laurence Stassen voor dagblad De Pers. „Stassen zei zwaar op cultuur te willen bezuinigen. Maar op welke posten precies, daar kwam ze niet uit.”

„Dat mens heeft nog nooit verder gekeken dan haar achtertuin”, roept mevrouw Maassen, de oudste aanwezige, jolig. „Die heeft ze amper”, vult iemand aan. „Wij kunnen de PVV aan. Vroeg of laat komen wij hier terug.”

„De volgende campagneactiviteit is flyeren rond het station en vlaaien bezorgen bij de brandweer”, zegt campagnemedewerker Eric Janssen. „Neem dan ook het verpleeghuis mee”, adviseert de zaal.

Vader Van Helvert sluit zijn map, gereed voor de volgende notulen. Gelooft hij in een goede afloop? „Ik vind het heel knap dat Martijn het probeert.”

Zetbaasjes

In Limburg heeft het CDA weinig te winnen en veel te verliezen. Tot aan de laatste Tweede Kamerverkiezingen was de partij er buitengewoon succesvol. „De politieke voormannen van de KVP en later het CDA zaten vroeger overal”, verklaart emeritus hoogleraar bedrijfs- en bestuurswetenschappen Arno Korsten het succes, „in de welzijnssector, de ziekenhuiszorg, de landbouworganisaties en bij de media. Daardoor hadden ze een hoge aaibaarheidsfactor. Zo veel van zulke zetbaasjes heeft het CDA in Limburg allang niet meer.”

Voorkeurstemmen komen in Limburg nog relatief veel voor, stelt Korsten. „Maar omdat de partijpolitieke verschillen niet erg duidelijk zichtbaar zijn, raadplegen meer en meer kiezers een stemwijzer. Vooral bij Statenverkiezingen, maar ook bij Tweede Kamerverkiezingen zijn de verschillen tussen partijen niet erg zichtbaar. In die cultuur van elkaar overlappende en vage of omfloerste standpunten grijpt Wilders zijn kans. Zeker in Limburg. Limburgers houden van duidelijkheid en die geeft hij. Ze houden ook van orde in de tent, meer nog dan de gemiddelde Nederlander. Wilders scoort goed met zijn law-and-orderagenda, in combinatie met zijn sociaal conservatieve standpunten. En hij trekt daarnaast proteststemmers aan.”