Slob stelde dat gisteren in Doorn tijdens de conferentie ”Voorbij de comfortzone”, een driedaagse bijeenkomst over predikant-zijn in deze tijd, naar aanleiding van het spraakmakende boek ”Een seculiere tijd” van de Canadese filosoof Charles Taylor. Doelgroep van de conferentie, die tot en met morgen duurt, zijn predikanten in de Protestantse Kerk in Nederland.

Slob zette uiteen hoe de Reformatie de Bijbel bevrijdde van het gezag van de paus en de kerk. De Bijbel werd voor elke gelovige toegankelijk. Negatief bijverschijnsel was dat er geen eensgezindheid van interpretatie meer was en er een kloof ontstond tussen subject (mens) en object (waarheid).

De weg van de confessie is volgens de hoogleraar niet mogelijk, omdat belijdenisgeschriften geen neerslag zijn van „het geloof van alle eeuwen en alle plaatsen”, zoals soms wordt gezegd, maar „tijdeigen en strategische geschriften om de eenheid van geloofsgroep kunstmatig te forceren, waarmee de illusie kan ontstaan dat ze de waarheid reflecteren.”

De fout van de kerk is volgens Slob dat zij vast wilde houden aan de objectieve waarheid, een objectivering van de Bijbelse waarheid, waardoor het geloof in crisis, de predikant in last kwam. „De objectiviteit van de waarheid, in de theologie gelokaliseerd in de Bijbel, is de belangrijkste oorzaak van de huidige kerkelijke malaise.”

De Groningse hoogleraar bepleit een waarheidsopvatting waarin relatie centraal staat. „De objectieve Waarheid met een hoofdletter is met de overgang van het modernisme naar het postmodernisme onmogelijk geworden en principieel onbereikbaar. Maar evenmin kunnen we het in een subjectivisme vinden. Zonder objectiviteit verdampt het subject evenzeer.”

Hij benadrukte het element van keuze en bekering, een situatie waarin de mens zich persoonlijk en in vertrouwen aan de waarheid overgeeft. „Een objectivistische waarheid is niet geboren uit vertrouwen, maar uit angst. Angst dat het misschien toch allemaal niet waar is en dat we het bij het verkeerde eind hebben. Het hele modernisme zie ik als één grote poging om de angst te beteugelen en rust te vinden. Het komt er echter op aan om vertrouwen te hebben, geloof als een waagstuk te zien.”

Secularisatie refereert volgens Slob aan de verwereldlijking van het geloof, het zelfstandig worden van de wereld, en dat betekent dat secularisatie geen bedreiging vormt, maar een theologische verlegenheid. Deze laatste is tegelijk een uitdaging. De religieuze waarheid moet gestalte krijgen in het geleefde leven. „Niet de kerkelijke confessie, opgevat als verwoording van een objectieve waarheid, is de inhoud van de theologie, maar het persoonlijke getuigenis door de gelovige zelf, die zich committeert aan een overtuiging en daaruit leven wil.”

Prof. dr. G. G. de Kruijf, hoogleraar christelijke ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Leiden, gaf aan de crisis in het waarheidsbegrip zoals Slob die schetste te herkennen. Evenals Slob wil hij waarheid niet „rationalistisch verengen”, maar relationeel opvatten. Waarheid vraagt betrokkenheid en brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Toch wil De Kruijf inzetten op de waarheid als Persoon, concreet: Jezus als dé Waarheid. „Wie Jezus als de waarheid belijdt, bedoelt uiteindelijk te zeggen dat in Hem ook heel de realiteit begrepen wordt.”

Twee Vlaamse kenners van Charles Taylor, prof. dr. Guy van Heeswijck en dr. Stijn Latré, beiden verbonden aan de universiteit van Antwerpen, gingen in op het beeld van de moderne tijd zoals de Canadese filosoof die schetst.

Prof. Van Heeswijck stelde dat er in Vlaanderen nauwelijks over levensbeschouwelijke onderwerpen wordt gediscussieerd, omdat men het gevoel heeft dat alles wat met het christendom te maken heeft, voorbij is. Juist in de filosofie is er echter sprake van een herlevende interesse in het christendom. Hij constateerde dat in België, Frankrijk, Duitsland, Amerika en Canada. Van Heeswijck zag een grote openheid onder jongeren voor zinvragen. „Ze hoeven zich niet meer af te zetten tegen de kerk, de godsdienst of hun ouders. Wat dat betreft ligt het terrein voor de godsdienst braak. Maar het probleem is: hoe krijgt het christendom aansluiting bij de moderne cultuur?”