WikiLeaksrivaal OpenLeaks wil transparant lekken
APELDOORN – Een schisma in klokkenluidersland. Enkele voormalige sleutelfiguren achter WikiLeaks lanceren naar alle waarschijnlijkheid deze week hun eigen project OpenLeaks. Het doel blijft hetzelfde: het lekken van gevoelige informatie. De aanpak verschilt.
Een van de drijvende krachten achter OpenLeaks is de Duitser Daniel Domscheit-Berg. Lange tijd fungeerde hij –naast de gearresteerde Julian Assange– als een van de woordvoerders van WikiLeaks. In september verliet hij de omstreden klokkenluiderssite, naar verluidt vanwege onvrede over de strategie en het autoritaire gedrag van Assange.
Terwijl de controverse rondom WikiLeaks en zijn voorman groeit, besluiten Domscheit-Berg en zijn team het over een andere boeg te gooien. In een recent interview met het Amerikaanse zakenblad Forbes legt Domscheit-Berg uit dat de werkwijze van OpenLeaks principieel zal verschillen met die van WikiLeaks.
Bronnen kunnen nog steeds anoniem hun informatie kwijt via een beveiligde onlinepostbus. Maar anders dan WikiLeaks zal OpenLeaks die informatie vervolgens niet publiceren. Het is aan de bron zelf om een medium uit te kiezen die de informatie controleert, redigeert en daarna openbaar maakt.
Op die manier denkt Domscheit-Berg hetzelfde effect te sorteren als WikiLeaks, maar dan zónder de politieke en juridische druk. „Zo draagt geen enkele organisatie alle verantwoordelijkheid.”
In eerste instantie gaat OpenLeaks samenwerken met vijf grote, nog onbekende kranten in verschillende landen. Spoedig daarna moet iedereen die wil meedoen, toegang krijgen tot de informatie. „Kranten, non-gouvernementele organisaties, vakbonden; iedereen die informatie van anonieme bronnen wil ontvangen”, aldus Domscheit-Berg tegen Forbes.
Met deze aanpak lijkt OpenLeaks een belangrijke les te hebben geleerd: spreid de druk én de verantwoordelijkheid. Iets waar WikiLeaks niet in is geslaagd en nu de wrange vruchten van plukt. Want ondanks een intensieve samenwerking met gerenommeerde kranten zoals The Guardian, The New York Times en het Duitse weekblad Der Spiegel, keert de woede over de recente lekken zich alleen tegen WikiLeaks – en in zekere zin ook tegen diens voorman Assange. De mediapartners die groot uitpakten met de gelekte informatie kregen echter nauwelijks nog kritiek.
OpenLeaks wil zichzelf presenteren als neutrale intermediair, blijkt ook uit een intern document dat de Zweedse krant Dagens Nyheter vorige week publiceerde. „Zonder politieke agenda, uitsluitend met als doel het verspreiden van informatie richting media en publiek.”
Alle redactionele controle en verantwoordelijkheid komt bij de publicerende instantie te liggen. OpenLeaks vormt louter de verbindende schakel tussen de anonieme bron en die instantie. Door documenten niet rechtstreeks en onder eigen naam wereldkundig te maken, hoopt OpenLeaks de enorme druk die momenteel op WikiLeaks wordt uitgeoefend, te vermijden.
De aanpak mag dan technisch en strategisch verschillen, het doel van OpenLeaks blijft primair hetzelfde als dat van zijn fameuze rivaal: het lekken van gevoelige informatie over overheden, bedrijven, instituties en religieuze organisaties. Het lijkt er daarom sterk op dat OpenLeaks zich met name afkeert van het stempel dat Julian Assange op WikiLeaks drukt.
Want wat OpenLeaks vooral wil, is zichzélf democratisch besturen. Waar WikiLeaks transparantie predikt, dreigt de site nu het slachtoffer te worden van Assanges persoonlijke besognes. En dat wil OpenLeaks koste wat het kost voorkomen.
Volgens Dagens Nyheter hebben Domscheit-Berg en zijn kompanen eerder dit jaar tevergeefs geprobeerd dat signaal aan Assange af te geven. De technische problemen waar WikiLeaks destijds mee kampte, zouden niet zijn veroorzaakt door externe factoren. Het zou een signaal van binnenuit zijn geweest aan Assange om een stap terug te doen.
Dat die boodschap niet aankwam, is evident. Assange zit achter de tralies op verdenking van verkrachting en WikiLeaks ligt internationaal onder vuur vanwege de publicatie van duizenden geheime Amerikaanse ambtsberichten.
In de zondag op de Zweedse televisie uitgezonden documentaire ”WikiRebels” zegt Domscheit-Berg dat WikiLeaks te veel is gericht op één persoon. „En een individu is altijd zwakker dan een organisatie.”
Dat uitgerekend zijn voormalige rechterhand achter de nieuwe klokkenluiderssite zit, deert Assange overigens niet, liet hij Forbes weten. „Het aanbod van lekken is groot. Hoe meer spelers in de klokkenluidersindustrie, hoe beter.”