De evaluatiecommissie Q-koorts (commissie-Van Dijk) trekt conclusies die er niet om liegen, zo blijkt uit haar deze week verschenen rapport. De ministeries van Landbouw en Volksgezondheid hebben gefaald. Ze hebben landbouwbelang laten prevaleren boven het belang van de volksgezondheid. Dat deden ze door te wijzen op het gebrek aan wetenschappelijk bewijs, ondanks een duidelijk waar te nemen toename van ziekte­gevallen rond besmette bedrijven. Of door te stellen dat er altijd al Q-koortsslachtoffers geweest zijn. Of door de Q-koortsuitbraak als regionaal en niet als landelijk probleem af te doen.

Het is de vraag hoe hard de regionale overheid aan de bel heeft 
getrokken. Ook het college van CDA, VVD en PvdA van de provincie Noord-Brabant blonk aanvankelijk uit in het bagatelliseren van het Q-koortsprobleem.

Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant menen echter dat zij alles gedaan hebben wat binnen hun mogelijkheden lag. En in vergelijking met het misdadige achteroverleunen van minister Verburg heeft het provinciebestuur inderdaad pogingen gedaan om in de tweede helft van 2008 Den Haag wakker te schudden. Waarom deze stap echter pas anderhalf jaar na het signaleren van de eerste Q-koortsbesmettingen genomen is, en pas nadat in 2008 duizenden mensen ziek werden, blijft onduidelijk.

De Partij voor de Dieren (PvdD) in Noord-Brabant was op basis van gegevens die voor iedereen voorhanden waren, al in 2007 gealarmeerd. Zij heeft het onderwerp meermalen ter sprake gebracht. Maar het was spreken tegen dovemansoren. Het probleem werd weggewuifd met dezelfde argumenten als hiervoor genoemd. Begin 2008 heeft de PvdD vragen gesteld aan het college van Gedeputeerde Staten. Dat reageerde laconiek en verwees naar de verantwoordelijkheid van het Rijk. De uitkomst daarvan is nu pijnlijke geschiedenis.

Ook in Noord-Brabant moet men leren van deze zoveelste zwarte episode van dierziektenuitbraken. Het mag niet langer zo zijn dat volksgezondheid het onderspit delft, terwijl de landbouwsector uit de wind wordt gehouden. Het gaat dan niet alleen om de Q-koorts.

Laten we de feiten onder ogen zien. De onnatuurlijke, intensieve manier van veehouderij vergroot de kans op uitbraak van veegerelateerde ziekten. Daarnaast is er de zorgwekkende toename van antibioticaresistente bacteriën die hun oorsprong vinden in de sterk door economische belangen gedreven intensieve veehouderij. Zo’n 40 procent van de jaarlijkse omzet van alle diergeneesmiddelen betreft antibiotica, ter waarde van 96 miljoen euro.

De provincie Noord-Brabant zit in het oog van de storm, gezien haar enorme veedichtheid. Ondanks het burgerinitiatief Megastallen-Nee! blijft de veestapel in Brabant doorgroeien en is er sprake van toenemende schaalvergroting. CDA-gedeputeerde Van Heugten roept dat megastallen taboe zijn verklaard in deze provincie, maar vergeet iets te vermelden. Meer dan vijftig stallen mogen groeien tot megalomane proporties, omdat ze als ”uitzonderingsgevallen” benoemd zijn. Dan zijn er nog de zogenaamde ”autonome” gevallen. Hoeveel daarvan mogen er nog uitbreiden tot megastal?

Daarnaast zijn er de talrijke uitbreidingen die op dit moment plaatsvinden net onder de 1,5 hectare. In een stal van drie voetbalvelden kunnen nog altijd een kwart miljoen kippen of bijna 10.000 vleesvarkens of geiten op elkaar gepropt worden, met alle gezondheidsrisico’s van dien. Jazeker, ingrijpen beschaamt de betrouwbaarheid van de overheid richting ondernemer. Maar hoe zit het met de betrouwbaarheid van de overheid inzake de volks­gezondheid?

Er zijn grenzen aan de groei van de veehouderij, en die grenzen zijn in Noord-Brabant allang overschreden. De kleinschalige en biologische veehouderij, waar kwaliteitsproducten geproduceerd worden met nadruk op dierenwelzijn en dus diergezondheid, moet ruim baan krijgen. Lokale afzet van gecertificeerde producten en gesloten kringlopen moeten worden gestimuleerd. Overheid, ondernemer én consument zullen hierbij hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

De auteur is fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren Noord-Brabant en Statenlid.