De werkgroep De Vier Heerlijkheden is een particuliere stichting van idealisten die de geschiedenis van de vier ”heerlijkheden” uit de voormalige gemeente Brakel in de Bommelerwaard beschrijft: Aalst, Brakel, Poederoijen en Zuilichem.

Een heerlijkheid was in de middeleeuwen een zelfstandig gebied, met eigen wetten en eigen rechtspraak.

Sinds 1990 timmert de werkgroep aan de weg met historische boekjes en exposities. „Telkens belichten we een van de vier dorpen.”

Drie jaar geleden was het 1000 inwoners tellende Poederoijen weer aan de beurt. Een van de werkgroepleden had twee ansichtkaarten uit 1918 en 1919 in bezit gekregen met daarop de tekst ”Groeten uit Poederoijen”.

De werkgroep zocht op wie de kaart verstuurde. Het was de vrouw van de veldwachter in Poederoijen. Ook bracht de werkgroep de postbezorging in het dorpje in beeld. Daarbij bleek dat drie generaties uit de familie Van Ooijen er ruim een eeuw (1883-1989) de post rondbrachten. Een typisch voorbeeld van een beroep dat van vader op zoon werd doorgegeven.

Een rode lijn is er in het boekje niet te ontdekken, maar volgens Van Vossen ligt die in de beschrijving van de heren van Poederoijen. Inderdaad beschrijft medeauteur Jan van Brakel het wel en vooral het wee van drie heren met de naam Swaen.

Zo trouwde Jan Lambert Swaen in 1765 met een excentrieke vrouw, Aleijda Tulbagh. Zij schepte er behagen in om, samen met een vreemde man, het dienstpersoneel in de keuken op de grond te gooien. Het huwelijk eindigde in een scheiding. Hun zoon, Johannes Aleijdus Swaen, nam het ervan. Daardoor raakte de heerlijkheid in het begin van de 19e eeuw in verval.

Zelf beschrijft Van Vossen onder meer de boerderij op Den Hoek. Haar mooiste ontdekking? „Voor mij persoonlijk is dat een inventarislijst van mijn eigen boerderij, gelegen aan de historische Flegelstraat. Ik kon met deze lijsten in de hand zo door het huis lopen en me voorstellen wat waar had gestaan.”

Het boek biedt nog meer brokjes geschiedenis van het Bommelerwaardse dorp. Een interview met Mijntje de Bode-van Giessen schetst het eenzame maar gelukkige leven van een vrouw in een poldergemaal.

Net als in de beschrijving van een aantal generaties Kolbach komen in dit hoofdstuk de kerkelijke achtergrond en de invloed daarvan op het dagelijks leven aan de orde.

Boeiend is een detail uit het leven van dr. C. Steenblok, hulpprediker in Poederoijen. Toen hij in 1942 zijn uittreden uit de Gereformeerde Kerken bekendmaakte, zei gemeentelid Kolbach op de kerkenraadsvergadering: „Dominee, da ge uittreedt motte zelf weten, maar ge doopt wel eerst onze kleine!” Waarop ds. Steenblok zijn uittreden met twee weken opschortte en eerst de kleine Henk doopte.

Mede n.a.v. ”Groeten uit Poederoijen, een dorp in de Bommelerwaard!”; uitg. Historische Werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden, 2010; ISBN 978-90-802533-8-4; 132 blz.; € 14,90.

De gelijknamige expositie is vrijdag van 14.00-22.00 uur en op 20 november van 10.00-22.00 uur te zien in dorpshuis Podarwic aan de Burgemeester Posweg 1a te Poederoijen.

www.vierheerlijkheden.nl