Denken wij. Maar ieders grootmoeder bakte toch echt pannenkoeken van bloem, melk en eieren. En haar buurvrouw trok de groentesoep van een mergpijpje en soepgroenten, met misschien wat laurier en vermicelli. Als wij zelf soep koken, vinden we het al heel wat als we voorgesneden in plastic gehulde groentesnippers bij een pan met door Honig gekruid water gieten. En soep met handgedraaide balletjes heeft het predicaat zelfgemaakt zeker verdiend.

Hoe is die omslag gekomen? Tel maar op: meer vrouwen hebben een baan buitenshuis, minder kinderen leren koken van hun ouders, in de supermarkt liggen bergen gemaksproducten die traditioneel koken steeds onaantrekkelijker maken en we besteden maximaal een halfuur aan koken. Bovendien: het is zo makkelijk dat je niet hoeft na te denken. Je loopt de supermarkt in, pakt een Wereldgerecht van Knorr van de bovenste plank, rent terug naar de groenteafdeling om die paar honderd gram boontjes te pakken, neemt wat kipfilet mee, en voilà, de avondmaaltijd is al bijna klaar. En iedereen maakt zich er schuldig aan. Al gaat het maar om een plakje bladerdeeg, een bouillonblokje of een kant-en-klaarmix voor kwarktaart.

Maar koken zonder al die kruidenmixen, knijpflacons, blikken, wokpakketten, boemboes en sauspotten hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Karin Luiten, bekend van haar website kokenmetkarin.nl, heeft er een boek aan gewijd. ”Koken met Karin zónder pakjes & zakjes” is de titel. En op de achterflap: ”Het eerste antipakjeskookboek”. Want volgens haar zijn al die mixjes met smaakversterkers, conserveringsmiddelen en allerhande kunstmatige toevoegingen helemaal niet zo gezond.

Tekenend is het voorbeeld dat ze in het voorwoord geeft. Luiten stuitte op een receptkaart van maaltijdkippensoep. De werkwijze? Meng een pot kippenbouillon met een zakje mix voor kip-kerrie, een zak voorgesneden groentemix, rijst, kipfilet en linzen, laat 15 minuten pruttelen en pureer. Hoezo zelfgemaakt?

In het boek geeft Luiten alternatieven. Ze maakt erwtensoep van spliterwten („zo moeilijk is het niet, en de smaak is onbetwist beter dan uit welk blik dan ook”), bechamelsaus („Klinkt chic, is het niet) en Wiener schnitzel („Kant-en-klaar gepaneerde schnitzels verbergen vaak vlees van mindere kwaliteit”), maar ook snelle viscurry (mysterieuze kruidenpasta’s? Welnee”).

Veel basisrecepten zijn, uiteraard in een iets andere variant, ook terug te vinden in de bekende basiskookboeken. Het boek is vooral geschikt voor pakjesgebruikers die de uitdaging willen aangaan om eens zonder te koken. Bovendien zijn de recepten eenvoudig te maken, vaak binnen het halfuur.

Dan heb je iets wat helemaal van jezelf is.

Mede n.a.v. ”Koken met Karin zónder pakjes & zakjes”, door Karin Luiten; uitg. Nieuw Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 468 0786 6, € 16,95.

Toor kookt zonder

Toor de Haas (53) uit Ganzedijk, van de website www.eenvoudiggelukkig.nl, maakt geen gebruik van pakjes en zakjes. „Ik denk dat ik geen idee heb wat er in de winkel ligt.”

Kookt u voor 100 procent zonder?

„Voor 99 procent. Het enige wat ik heel soms gebruik zijn pakjes voor nasi van de ALDI. Ik maak er bijna nooit nasi mee, maar doe de mix bijvoorbeeld door kapucijners. Dat gebeurt zo’n twee keer per jaar.”

Sinds wanneer?

„Ik heb het altijd zo gedaan. Mijn moeder hield heel erg van koken. Ze heeft me de liefde ervoor meegegeven. Ik denk dat ik geen idee heb wat er allemaal in de winkel ligt qua pakjes en zakjes.”

Waarom kookt u zonder?

„Alles zelf doen is het goedkoopst. Daarnaast vind ik het belangrijk om heel gezond te eten. Als je goed tot je laat doordringen wat er in voorbewerkte dingen zit, dan schrik je.”

Is het moeilijk?

„Als je, bijvoorbeeld, eenmaal een wit sausje kunt maken, dan maak je net zo makkelijk kaassaus of een andere saus. Het kost niet veel meer tijd. Misschien in het begin, als je het nooit eerder hebt gedaan. Na vijf keer niet meer.”

Is het minder smaakvol?

„Als wij iets bij iemand anders eten vinden we het vaak veel te zout of veel te zoet. Dat synthetische proef je. Mensen wennen daaraan. Ik gebruik vaak biologische sojasaus als smaakmaker.”

Wat eet u vanavond?

„Gisteren kreeg ik groenten, waaronder courgettes, van iemand die een volkstuin heeft. Ik denk dat ik courgettesoep maak. Met een bouillonblokje, dat gebruik ik misschien drie keer per jaar. Ik heb nog mais over van eergisteren. Nu maak ik een slaatje met maiskorrels, appel, ui, kaas, bieslook en een beetje olie en citroensap. Erbij eten we meergranenstokbrood.”

Anne-Esther kookt mét

Anne-Esther Visscher-van Woerden (26) uit Deventer maakt regelmatig gebruik van sausmixen en dergelijke. „Ik doe het gewoon, denk daar niet over na.”

Kookt u altijd met pakjes en zakjes?

„Nou nee, ik eet vaak genoeg aardappels, groente en vlees. Dan koop ik er hooguit een sausje bij, maar niet standaard. Drie of vier keer in de week kies ik voor een pakje. Op zondag soep, een keer nasi, een keer macaroni of iets dergelijks.”

Van huis uit meegekregen?

„Ja, ik denk het wel. Ik vind het wel leuk om van alles uit te proberen, zoals de ovenschotels van Maggi.”

Waarom kookt u op deze manier?

„Ik doe het gewoon, denk daar niet over na. De saus uit een pakje maakt een gerecht soms wel bijzonder. Bijvoorbeeld zuurkoolschotel kan ik zelf maken, maar de saus met crème fraîche uit een pakje voor een ovenschotel vind ik heel lekker.”

Hoe ver gaat u? Komt aardappelpuree ook uit een zakje?

„Nee! Aardappelpuree kun je makkelijk zelf maken. Ik vind verse puree ook veel lekkerder. Appeltaart maak ik ook zelf, ik vond dat je van zo’n pak altijd te weinig deeg had. Sowieso voeg ik bij gerechten ook altijd verse groente toe, in elk geval 250 gram voor ons samen.”

Zou koken zonder niet gezonder zijn?

„Volgens mij is het zoals ik het doe ook prima. Als je maar verse groente toevoegt. Wat je vers kunt doen, doe ik ook vers.”

Wat eet u vanavond?

„Gekookte witlof, aardappels en een gekruide gehaktstaaf. Erbij een sausje van maizena en melk. Ja, dat maak ik zelf. Dat heb ik weer van m’n moeder geleerd.”