De Glazen Fabriek, in het centrum van de Oost-Duitse stad Dresden, lijkt aan de buitenkant nog het meest op een museum voor moderne kunst. Voorbijgangers kunnen aan alle kanten door de glazen gevels het montageproces op de voet volgen. Alleen het dak bestaat niet uit glas.

De fabriek -18.000 ton staal, 60.000 ton beton, 27.500 vierkante meter glas- bestaat uit drie delen. Een ontvangstruimte met veel ronde vormen, een functioneel vormgegeven L-vormige montagehal en een 40 meter hoge toren, waarin afgebouwde auto’s staan opgeslagen.

De Glazen Fabriek kan 150 auto’s per dag afleveren. Volkswagen gaat ervan uit dat 20 procent van de cliënten hun auto in Dresden komen bestellen en afhalen. In een luxueuze lounge kunnen zij kleur, bekleding en houtsoort uitzoeken. Op een levensgrote simulator kan de koper-in-spe een proefrit maken. Daarna kunnen ze zelf toezien op het productieproces in de fabriek.

De werkvloer is bijzonder. VW-medewerkers staan op een dure, 24.000 vierkante meter grote, licht houten parketvloer auto’s te monteren. In de vloer is een lopende band van 5000 vierkante meter verwerkt. Ook al van parket. VW assembleert in de fabriek met 800 medewerkers (bij volledige bezetting) vele duizenden onderdelen tot een complete auto. Lassen, slijpen, persen, lakken is er hier even niet bij. Op andere locaties zijn de onderdelen kant en klaar voorbewerkt.

Langzaam schuift de lopende band verder. Elke minuut een meter. Een onbemand, 4,5 meter lang voertuigje rijdt de lift uit en draait -met een complete motor op z’n rug- volautomatisch de parketvloer op. De knipperlichtjes flitsen alarmerend aan en uit. Tien, vijftien meter verderop houdt het 100 kilo wegende wagentje stil. Precies op de voorgeprogrammeerde locatie.

Op de werkvloer is het opvallend stil. Geen geschreeuw, geklop, gehamer of geboor. Het gereedschap is aangepast aan de omstandigheden. De monteurs gebruiken bijvoorbeeld oplaadbare schroefmachines, omdat die minder geluid maken dan exemplaren met snoer.

Medewerkers zijn geheel in stijl gekleed. Witte tuinbroek, grijs poloshirtje, dito gympen. En handschoenen. Monteurs trekken volgens voorschrift elke ochtend witte handschoenen aan voordat ze zich op hun super-de-luxe limo’s storten. Bezoekers dienen bij een kijkje op de werkvloer een witte jasschort aan te trekken. Geen wonder. Hier wordt geen auto gebouwd. Hier wordt een Phaeton gerealiseerd.

Trots
Met dit revolutionaire concept zijn de protesten in Dresden tegen de komst van een rokende en stinkende fabriek in het hartje van de stad verstomd. Dresden is inmiddels trots op de fraaie fabriek, die geen fabriek wil zijn. VW heeft voor deze stad gekozen omdat de autofabrikant het complex voor de helft van het geld kon bouwen. De overheid subsidieert de andere helft.

De lopende band draait inmiddels zo’n driekwart jaar. In die tijd zijn een dikke 3000 voertuigen van de band gerold. De productie moet duidelijk nog op gang komen. De locatie in Dresden is goed voor een capaciteit van 12.000 tot 15.000 auto’s per jaar.

Volkswagen hoeft zich niet te schamen voor het eindresultaat. De lijnen van de auto met zijn hoge taille zijn ingetogen mooi. De afwerking van de Phaeton is onwaarschijnlijk fraai. Zelfs de autogordels zijn uitgevoerd in dezelfde zeemleren kleur als de stoelen en het dashboard.

De hoofdruimte achter in de limousine is wat krapjes. Lange mensen zitten al snel met hun hoofd tegen het dak. Het ronde, analoge klokje, voorin het dashboard, kan regelrecht uit het tijdperk van voor de oorlog zijn weggelopen. Ook snelheidsmeter en toerenteller hadden best een tikje meer hedendaagse uitstraling mogen hebben. De vermelde topsnelheid van 320 kilometer per uur maakt bij veel bestuurders waarschijnlijk een hoop goed.

Cadeautje
Met de ontwikkeling van het klassieke, maar hypermoderne vervoermiddel in het topsegment heeft voormalig VW-topman Ferdinand Piech zich op de valreep een aardig afscheidscadeautje bezorgd. De excentrieke Piech had het volgens ingewijden nogal hoog in de bol. En ach, als je concern voldoende winst maakt, waarom zou je dan niet een keer iets geks doen?

Het is een publiek geheim dat in de VW-top voldoende jaknikkers zaten om de -inmiddels gepensioneerde- topman geen strobreed in de weg te leggen. Waarom ook? De verdiensten van Piech voor het ooit nogal uitgebluste VW liegen er niet om. Mag hij dan ook voor 1 miljard euro een keer een extravagant mooie auto op de weg zetten?

De auto zadelt de nieuwe VW-topman, Bern Pischetsrieder, met een behoorlijk probleem op. De Phaeton moet het in zijn klasse opnemen tegen topproducten van Mercedes, Audi en BMW. Mercedes-Benz verkoopt jaarlijks zo’n 80.000 voertuigen in de S-klasse, BMW pakweg 30.000 in de 7-serie en Audi circa 20.000 stuks A8.

De Phaeton kan vergelijkende test met zijn concurrenten in vorm, techniek, uitrusting en service glansrijk doorstaan. Maar waarom zou iemand die dertig jaar heeft gespaard voor een auto van een dikke 80.000 of 140.000 euro nog kiezen voor een VW? Een automobilist die zoveel geld kan uitgeven, wil dan misschien toch ook wel een ster op zijn motorkap hebben staan?

Volkswagen positioneert de Phaeton als het gedistingeerde alternatief naast zijn concurrenten: een klant die een sportieve topauto uit de stal van VW kiest, neemt een A8, en een koper die meer stijl en klasse prefereert, kan terecht bij de Phaeton. Maar als de verschillen zo klein zijn, waarom zou de toekomstige bestuurder niet kiezen voor de 300 kilo lichtere A8?

Riskant
Kortom, de auto heeft een probleem. De autopers heeft inmiddels zo vaak gemeld dat het eigenlijk niks kan worden met de Phaeton, dat het voor VW moeilijk wordt er nog iets van te maken. Onduidelijk is in hoeverre VW daar bij voorbaat rekening mee heeft gehouden. Mogelijk is er sprake van een ingecalculeerd probleem.

De andere kant van de medaille is dat de ontwikkeling van de auto een hoeveelheid nieuwe technologie heeft opgeleverd, die VW bijvoorbeeld ook voor andere nieuwe modellen kan gebruiken. De Golf staat op stapel. Ook daarin is een stuk techniek uit de Phaeton terug te vinden. Een autofabrikant moet nu eenmaal innoveren om te blijven presteren.

VW zet met de Phaeton de aanval in op Mercedes, BMW en Lexus. „Het is een riskant project”, geeft een VW-manager toe. „Maar niet riskanter dan nietsdoen.”