Bij Maria branden drie kaarsjes. Bij Antonius twee. In een gebrandschilderd raam bij Maria staat Johannes die Jezus doopt, terwijl een duif uit de hemel nederdaalt. Bij Antonius staat de tekst: „H. Antonius, wees geprezen om uw verheven deugd.”

In de nok hangt een orgel van Adema. In een rek aan de muur ligt een krant van Solidaridad. Een kop luidt: ”Ons leven kan straks beter zijn”. Hoog in de lucht zweeft een walm van wierook en kaarsenvet. Op lege kerkbanken kijken stomme beelden neer.

Bij de ingang zitten twee kerkwachters. „Door Haarlem lopen nu eenmaal allerlei soorten mensen”, zegt de één. „In deze rumoerige en multiculturele stad is dit een rustpunt”, zegt de ander.

In de verte klinkt de ruis van de stad. Alle heiligenbeelden en roomse luchtjes ten spijt, het is verder wel echt stil in deze driebeukige hallenkerk. Stilte in een wegstervende wereld. Stilte in een wereld van polissen en premies. Stilte in een wereld van verziekte media die schaamteloos inzoomen op roddel en ellende. Men zegt dat in de stilte je binnenkant gemakkelijker wordt gepakt.

Maria heeft geen boodschap. Antonius ook niet. Met lege blikken kijken ze over de stiltezoeker heen. Quasi geïnteresseerd hangen ze aan de muur. Ze stellen geen enkel belang in een bezoeker die zoekt naar een plek in deze wereld van chaos en herrie, voor overdenking en meditatie. Om te kunnen mediteren is het nodig dat het stil is. „Meditatie is oefening”, zegt Calvijn, „meditatie is exercitie in de stilte.”

Het oecumenisch diaconaal centrum ”Stem in de Stad” te Haarlem biedt, naast een aanloopcentrum voor asielzoekers, een oecumenische werkplaats en een centrum voor levensvragen, ook een „stiltecentrum voor bezinning, spiritualiteit en cultuur.” Deelnemers aan dit initiatief zijn de plaatselijke SoW-kerken, de Vincentiusvereniging, de evangelisch-lutherse kerk, de doopsgezinden en de rooms-katholieke kerk.

Het stiltecentrum van ”Stem in de Stad” blijkt ondergebracht te zijn in de rooms-katholieke Groenmarktkerk. Oecumenische stilte in een voluit roomse kerk? „Het zou goed zijn”, erkent Hanny Korstjens, adjunct-directeur van ”Stem in de Stad”, „als we over een ruimte konden beschikken die neutraler was. Dit is echt rooms. Maar daar is geen geld voor. We zijn steeds verder veroecumeniseerd, want de armen vormen niet alleen een hervormde aangelegenheid.”

Wat wíl ”Stem in de Stad”? „Niemand bekeren, niet evangeliseren. Op deze plaats willen wij de ánder ontmoeten, daar hoeft het ernstige verhaal van de Bijbel niet overheen gelegd te worden. Een luisterend oor willen wij lenen aan hen die in nood zijn, wij bieden veiligheid, bescherming, warmte.”

Wat is daar de inspiratiebron voor? „Wij werken vanuit de gedachte dat er rechtvaardigheid en vrede moet zijn. Deze regio is het meest ontkerkelijkte stukje Nederland. Kerken lopen leeg, voldoen als instituut kennelijk niet meer, maar daarmee zijn de levensvragen, de vragen naar God, niet weg. Hier kunnen mensen tot zichzelf komen. Soms komt hier iemand alleen maar om zijn ademhaling te reguleren.”

De één leest hier een gedicht, een ander een stukje uit de Bijbel, een derde brandt een kaarsje. „Hier ontmoeten we de meest schrijnende gevallen”, zegt Korstjens. „Dit is een opademplek, voor mensen bij wie de puzzel van het leven uit elkaar is gevallen.”

„Bid voor Larisa”, staat met beverige letters in het gastenboek geschreven, „mijn veel te vroeg overleden meisje.” „Heer, laat IJsbrand niet teveel lijden.” „God, mag ik kracht en sterkte voor de komende chemokuur?”

Hoog in de buitengevel van de Groenmarktkerk staat de tekst: „Laudate dominum in sanctis ejus, Ps. 150.” Vlakbij ligt Luthers hofje. Linksaf, de Krocht in, op weg naar het hofje van de monnik Maarten. Zíjn levensvraag, naar een rechtvaardig God, werd in de stilte van de Groenmarktkerk niet gehoord. Daarvoor is meer nodig dan de stem van horizontale oecumene.