De executies passen in een golf van repressie die de afgelopen drie weken door het land trekt. Prominente dissidenten kregen gevangenisstraffen van 12 tot 27 jaar vanwege het „provoceren” of „plegen van subversieve activiteiten” in samenwerking met het hoofd van het bureau voor Amerikaanse belangen in Cuba, James Cason. Ook de recentste berichten van de mensenrechtenorganisaties Human Rights Watch en Amnesty International laten weinig ruimte voor een romantische kijk op de mensenrechten in het socialistische land. Zij noemen de jongste repressie de ergste in tien jaar.

Sommige waarnemers menen dat de Cubaanse president Fidel Castro van de internationale focus op Irak probeert te profiteren om de oppositie in zijn land een harde slag toe te dienen. Aryeh Neier, voorzitter van het New Yorkse Open Society Institute (OSI), wijst erop dat ook in Wit-Rusland en Zimbabwe de machthebbers de afgelopen weken repressief toesloegen. „Dictators handelen tijdens wereldcrises”, aldus Neier.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden liet de kans niet voorbijgaan om Castro te hekelen. Met eenparigheid van stemmen werd de jongste gang van zaken op het Cubaanse eiland afgekeurd. De Amerikaanse ambassadeur in Santo Domingo ging in zijn verklaringen nog een stapje verder. „Wat in Irak gebeurt zal voor een zeer positief signaal zorgen, en het is voor Cuba een goed voorbeeld.”

Het voormalige hoofd van de Amerikaanse afvaardiging in Havana Wayne Smith vindt dit een gevaarlijke evolutie. Cuba laat er zich volgens Smith toe verleiden zichzelf het etiket van ”schurkenstaat” op te plakken, en „ik vrees dat de ploeg van George W. Bush het Cubaanse regime tot nog grotere excessen zal proberen te provoceren. We maken het begin van een gevaarlijke periode mee.”

Smith denkt niet dat het tot militaire actie zal komen, wel wordt de klok volgens hem weer een stuk teruggedraaid. De steun van de leider van de anti-embargobeweging in het Capitool, de Republikeinse senator Jeff Flake, die moeizaam verworven was voor een voorstel om Amerikaanse burgers toe te staan naar Cuba te reizen is helemaal afgebrokkeld.

Volgens een aantal organisaties heeft Washington evenwel zijn best gedaan een en ander uit te lokken. Analisten wijzen op de „provocatieve” rol die James Cason, het nieuwe hoofd van het bureau voor Amerikaanse belangen in Cuba, sinds zijn aanstelling speelt. Cason organiseert in Havana ongewone openbare bijeenkomsten met geselecteerde dissidenten en speelt gastheer voor hun vergaderingen en seminars.

Omdat de Cubaanse economie achteruitboert, zijn de Cubaanse autoriteiten extra gevoelig voor mogelijke tekenen van politieke onrust. Casons openlijke geflirt met oppositionele krachten in Havana wordt daarom gezien als het openlijk tarten van het gezag van Havana.

„De (Cubaanse) arrestaties zijn een boodschap aan Washington dat de Cubaanse overheid niet werkeloos zal toekijken hoe de VS openlijk en actief aan een Cubaanse oppositie bouwen”, bevestigt Geoff Thale, Cuba-specialist van Washington Office voor Latijns-Amerika (WOLA), een mensenrechtengroep die de dialoog tussen beide landen op gang probeert te krijgen.

„We begrijpen wel dat sommige van Casons acties door de Cubaanse overheid als provocatief worden ervaren. Uit het verleden weten we ook dat dergelijke acties geen verbetering van de mensenrechten of een opening in de politieke ruimte opleveren”, zegt WOLA-directeur Bill Spender.

Spender beklemtoont dat hij de Cubaanse officiële reactie veel te hard vindt. De executies zijn een „overreactie”, waarmee de leiders „zichzelf in de voet schieten. Ze doen precies wat Bush van hen verlangt.” Spender roept de autoriteiten op alle politieke gevangenen die de afgelopen drie weken opgepakt zijn, vrij te laten.

De executies zullen de stemming in de commissie voor de mensenrechten van de Verenigde Naties, die in deze week in Genève vergadert, er niet makkelijker op maken. Er is een motie ingediend over de mensenrechten in Cuba die volgens diplomaten van oorsprong „mild” is, maar die door de executies en de jongste vervolgingen van toon zal veranderen. De stemming wordt woensdag verwacht en zal zeker leiden tot wederzijdse beschuldigingen.