Dr. Süss vraagt revisie leer Luther
AMSTERDAM – Om een uitweg te creëren uit de discussie over Maarten Luther zou de kerk de lutherse rechtvaardigingsleer moeten herzien. Ook dient de kerk haar excuses aan te bieden over anti-Joodse uitspraken in het werk van de reformator.
Dat stelt de Amsterdamse theoloog dr. René Süss in de deze week verschenen tweede druk van zijn boek ”Luthers theologisch testament. Over de Joden en hun leugens” (2006).
In het boek, dat een integrale vertaling bevat van Luthers in 1543 verschenen geschrift ”Over de Joden en hun leugens”, stelt dr. Süss dat de kerkhervormer een echte antisemiet is. Hij legt in het boek een direct verband tussen Luthers visie op de Joden en de Holocaust door de nazi’s.
Zijn publicatie deed veel stof opwaaien. Diverse Lutherkenners, zoals prof. dr. J. P. Boendermaker en prof. dr. K. Zwanepol, vinden dat dr. Süss overdrijft.
In een essay, dat dr. Süss heeft opgenomen in de tweede druk, gaat hij in op deze kritiek. Om een uitweg te creëren uit de discussie stelt dr. Süss dat de kerk excuses moet aanbieden over de anti-Joodse uitspraken in het werk van Luther.
Vervolgens moet er „nauwgezet studie gemaakt worden van Luthers teksten in het kader van zijn Schriftgebruik, om na te gaan of het om incidenten dan wel om constanten gaat en moeten er alternatieven worden ontwikkeld”, schrijft dr. Süss. Hij denkt daarbij aan een „revisie van de lutherse rechtvaardigingsleer. Dit biedt het voordeel dat de Joden als de zogenoemde werkheiligen, de basis van die rechtvaardigingsleer, ook direct praktisch in beeld komen. Het betekent gelijk een revisie van Luthers strikte onderscheid van Wet en Evangelie.”
Na het realiseren van dit stappenplan is het voor de theoloog „genoeg, definitief genoeg. De antisemitische Luther staat dan immers op dood spoor.”
Dr. Süss ziet het als verplichting naar alle Holocaustslachtoffers om de anti-Joodse tradities in de kerk en haar theologieën bloot te leggen. „Mijn oogmerk is dat eindelijk die teksten zelf het zwijgen wordt opgelegd, dat er een nieuw paradigma wordt ontwikkeld waarop de christelijke identiteit kan worden opgetrokken die minder bedreigend voor ons is.”
Volgens de theoloog is hij een omslag van positief naar negatief denken over de Joden bij Luther, zoals zijn critici beweren, niet tegengekomen. „Mijn conclusie kan, in tegenstelling tot die van Boendermaker, geen andere zijn dan dat Luther de Joden, de rabbijnen voorop, in feite nimmer goedgezind was op de gelovigen van het Oude Verbond na.”
Dr. Süss was jarenlang hervormd predikant, totdat hij in 1999 terugkeerde naar het Jodendom.
