Penningmeester C. D. Noorland van de gereformeerde gemeente in Boskoop, een gemeente van zo’n 700 leden en doopleden, zegt dat de diaconie vooral geeft via de kerkelijke instanties, de deputaatschappen en instellingen waarmee ze zich verwant voelt. „Op zondagochtend collecteren we voor de diaconie. Ik denk dat deze opbrengsten vrij stabiel zijn. Gemiddeld brengt een normale diaconiecollecte ongeveer 450 euro op, bij zo’n 500 mensen in de kerk. Ik heb het dan over één rondgang, dus dat komt neer op gemiddeld 90 eurocent per persoon voor de diaconie.”

Wordt er extra gecollecteerd voor het deputaatschap bijzondere noden, dan komt de opbrengst van twee diensten per zondag uit op ongeveer 1200 euro, gemiddeld 1,20 euro per aanwezige per dienst. Noorland heeft ervaren dat als Bijzondere Noden oproept te collecteren voor een speciaal doel, dit veel geld oplevert. „Is het doel hulpverlening aan de slachtoffers van de oorlog in Afghanistan of honger in Malawi, dan ervaren de mensen hun gift als het direct lenigen van grote nood elders in de wereld. De collecte voor Malawi bracht in één rondgang 1000 euro op, gemiddeld 2 euro per persoon; en een latere collecte kwam nog hoger uit. Zo’n actie moet wel ruim van tevoren aangekondigd zijn. Als mensen erover horen en erover lezen in de krant, zijn ze doordrongen van de ernst van de situatie. Inmiddels weet de gemeente dat de diaconie waar mogelijk geeft via de kerkelijke instanties.”

De diaconie van Boskoop streeft ernaar een kapitaal van zo’n 90.000 euro (circa 125 euro per gemeentelid) in stand te houden, voor het geval zich onvoorziene gebeurtenissen voordoen. „Een batig saldo van de diaconie in enig jaar wordt aan diaconale instellingen afgedragen; hierdoor voorkomen we dat we aan fondsvorming doen terwijl vele naasten dichtbij en ver weg in nood verkeren.”

De diaken uit Boskoop heeft gemerkt dat door de invoering van collectebonnen de opbrengsten „fors” zijn toegenomen. „Inmiddels geeft zo’n 50 tot 60 procent van de gemeente in de vorm van collectebonnen. Bij eenzelfde nettogift vanuit het oogpunt van de gever, ontvangen de diaconie en de kerk het belastingvoordeel van de gever, wat al gauw zo’n 30 procent stijging kan betekenen.” C. van der Wilt, diaken in dezelfde gemeente, wijst ook op het feit dat de gemeente sinds enkele jaren weer een predikant heeft. „Ook daardoor is het geefgedrag aanmerkelijk toegenomen. Een dominee brengt z’n eigen salaris mee, zeggen ze wel eens.”

Jaap Jan Verloop, voorzitter van de hervormde diaconie in Woudenberg, meldt een lichte stijging van de opbrengst, met een paar procent per jaar. De drie wijkgemeenten tellen bij elkaar ongeveer 2700 belijdende en doopleden. Elke zondag zijn er vier diensten, met gemiddeld circa 450 kerkgangers per dienst. Per dienst gaan er drie zakken rond, waarvan de opbrengst bestemd is voor de diaconie, de kerkvoogdij en een kerkvoogdelijk doel (wijkgebouw, eredienst en pastoraat). Een normale diaconiecollecte brengt circa 800 euro per dienst op, zegt Verloop. Wordt er gecollecteerd voor een speciaal doel, dan komt het bedrag boven de 1000 euro uit. Enkele keren per jaar is er collecte voor de Gereformeerde Zendingsbond, deze valt met 3000 tot 3500 euro beduidend hoger uit.

„Woudenberg geeft heel gericht”, zegt Verloop. „Uit onze gemeente zijn ook twee meisjes werkzaam voor de GZB in een kindertehuis in Moldavië. In principe staat de GZB garant, maar wij hebben als gemeente beloofd het benodigde geld binnen te brengen om deze twee gemeenteleden goed te ondersteunen.”

Speciale doelen zijn verder Diaconaal Maatschappelijk Werk, stichting De Hoop, stichting Schuilplaats, Eleos, de HGJB en ”Luisterend Dienen”. In de zomer wordt enkele keren gecollecteerd voor het campingwerk in Woudenberg. Verloop merkt er weinig van dat mensen ook aan buitenkerkelijke doelen geven. „Ik vind de geefbereidheid in ons dorp behoorlijk groot, zeker voor speciale acties. Eens per jaar is er een rommelmarkt, daar wordt goed aan gegeven. Maar ook de kerkvoogdelijke collectes en de bid- en dankdagcollectes zijn goed bedeeld.”

In de Nederlands gereformeerde kerk van Urk, ruim 400 zielen groot, gaat 60 procent naar de kerk en 40 procent naar goede doelen zoals zending, diaconie en steunbehoevende kerken, zegt diaken A. M. de Boer. „Als een doel leeft bij de mensen, is de opbrengst gemiddeld zo’n 150 euro hoger”, aldus De Boer. „Een normale diaconiecollecte schommelt tussen de 330 en de 380 euro. De rondgang voor een evangelisatieproject onder prostituees in de Haagse Schilderswijk leverde 550 euro op. En een collecte voor een nieuw kerkgebouw in Israël een dikke 400 euro. Collectes voor organisaties of stichtingen die niet echt leven bij de gemeenteleden, brengen een stuk minder op.”

Het gebruik van collectebonnen lijkt de opbrengst ten goede te komen, aldus De Boer. „Bovendien is het een stuk makkelijker.”

De diaken verzekert dat Urkers een vrijgevig volk zijn. „Meer dan 50 procent van de bevolking op Urk is onder de achttien. En bij 90 procent van de gezinnen heeft de vrouw geen betaalde baan. Op zichzelf zijn we niet arm, maar kijk je per hoofd van de bevolking, dan behoort Urk tot de armste gemeenten van Nederland. Ga je de collectes na, dan geven ze het meest per hoofd van de bevolking.”

De positieve ervaring met de collectebonnen heeft de diaconie van de christelijke gereformeerde kerk in Middelharnis ook opgedaan. „Je ziet dat de opbrengst iets toeneemt”, zegt penningmeester C. A. Kooijman, die weinig verschillen ziet in de opbrengst tussen nu en tien jaar geleden, maar liever geen bedragen in de krant zet. „Het geefgedrag is tamelijk stabiel. Het principe is hier: Als er geld nodig is, dan komt het er.”

Dinsdag reacties van vrijwilligersorganisaties.