Tot de topattracties van Edinburgh (ook wel genoemd ”het Athene van het noorden”) behoren in elk geval het kasteel en het Holyroodpaleis. Een wandeling van het kasteel (aan het westzijde van de stad) naar het paleis (aan de oostzijde) vergt ongeveer twee uur. Deze route is een begrip op zich en heeft ook een naam: The Royal Mile. The Royal Mile is een Schotse mijl lang, dat wil zeggen: ongeveer 1,8 kilometer, want de Schotse mijl is langer dan een Engelse mijl, maar dat is een verhaal apart.

The Royal Mile ligt in de hoog gelegen Old Town. De route verandert onderweg een paar keer van naam: Castle Esplanade, Castle Hill, Lawn Market, High Street, Canongate en Abbey Strand. De route vertelt het verhaal van de stad. En overal hoor je wel ergens een doedelzak, verweg of dichtbij.

Het Edinburgh Castle ligt hoog, zoals het een goede vesting betaamt, op 135 meter boven straatniveau. Al meer dan duizend jaar domineert de machtige burcht vanaf een steile basaltrots het stadsbeeld.

Het is er onwaarschijnlijk druk, zelfs buiten het hoogseizoen. In lange rijen drommen toeristen van all over the world naar binnen. Toeristen lopen ook altijd en overal achter elkaar aan. Dagelijks wordt in het kasteel een vermogen geïnd.

Het kasteel heeft veel moois te bieden: de St. Margareth’s Chapel (het oudste gebouw van de stad), de Schotse kroonjuwelen (de kroon, een scepter en een zwaard), en het Royal Scots Museum met gelukkig ook wat aandacht voor de covenanters (Schotse protestanten die met elkaar een covenant, een verbond, hadden gesloten).

Het kasteel is zelfs een hondenkerkhof rijk. Hier werden sinds 1840 honden van hoge officieren begraven. Het is een kleine ommuurde tuin, waarvandaan er een weids uitzicht is op de stad. Je kunt deze begraafplaats alleen van bovenaf bekijken. Ver in de diepte liggen de rails van het treinstation Waterloo Station.

The Royal Mile leidt bergafwaarts, vanaf het kasteel naar beneden, de stad in. Rond de rots waarop zich het kasteel bevindt werden de eerste huizen van Edinburgh gebouwd. De stad is gebouwd op zeven heuvels en dat is tijdens een fikse wandeltocht over the Royal Mile soms goed te merken.

Het eerste straatje naar rechts leidt naar de Grass Market, de plaats waar in de zeventiende eeuw tientallen protestantse vromen om hun geloof werden onthoofd, soms wel tien op één dag.

De stad, aan het water van de Firth of Forth, is sinds 2000 de hoofdstad van Schotland. Maar al veel langer is Edinburgh het politieke, economische en culturele hart van Schotland. De stad staat bol van de historische monumenten. Grote delen van de Schotse geschiedenis zijn hier in marmer en steen vastgelegd.

The Royal Mile voert langs de Scotch Whisky Experience (de oudste whiskybrouwerij van het land), vervolgens langs café Hub, die spijtig genoeg bezit heeft kunnen nemen van een oude kerk, en dan St. Colomba’s Church, waarvan de Free Church of Scotland de eigenaar is. In de St. Colomba’s Church bevindt zich de Assembly Hall waar de Free Church zijn meerdere vergaderingen houdt.

Bussen vol toeristen zakken over kleine klinkerstraatjes naar beneden. Onwaarschijnlijk veel winkeltjes hebben zich aan The Royal Mile opgehoopt. Het zit hier mudvol pubs, kroegen, antiekzaakjes, souvenirwinkeltjes en pizzahutten. Wat je onderweg ook veel tegenkomt, zijn ”wynds en closes”, de plaatselijke aanduiding voor (meestal doodlopende) stegen en sloppen.

Langs The Royal Mile rijzen middeleeuwse gevels soms torenhoog op. Hier en daar zingt langs de weg iemand zijn dagelijks brood bij elkaar. Overal laten groepen toeristen (meestal natuurlijk Japanners) zich rondleiden.

Aan het Parliament Square staat massief en breed de gotische St. Giles’ Church, de kerk van John Knox. Aan de straatkant van de kerk speelt een doedelzakspeler in authentieke Schotse ruit een weemoedig lied. Het had bijna een psalm kunnen zijn.

Iets verderop in The Royal Mile, aan High Street 43, staat het John Knox House, het uit 1490 daterende woonhuis van Knox.

Aan de andere kant van de straat staat het Museum of Childhood (met draaitollen, hoepels en speelgoed). Twee huizen verderop is het Netherbow Theatre Centre gevestigd.

Er zijn nog vele musea aan de The Royal Mile: het Royal Museum, het Museum of Scotland, en het Museum of Edinburgh. Samen bieden deze drie musea de beste internationale collecties van kunstvoorwerpen.

Abbey Strand is het laatste stukje van de Royal Mile. Daar staat het nieuwe House of Parliament, een monstrueus bouwwerk dat 40 miljoen pond heeft gekost.

Aan de overzijde staat het paleis, Holyrood House. Het is het werkpaleis van koningin Elizabeth als zij in Edinburgh verblijft. Eeuwen geleden woonde hier ook Mary Queen of Scots. Ze was hier getuige van de moord op haar privésecretaris en vermeend minnaar, David Rizzio, door haar echtgenoot Lord Darnley.

In het Holyrood paleis voerde John Knox zijn vergeefse twistgesprekken met koningin Mary, over de verhouding tussen kerk en staat, over wijze waarop de kerk geregeerd moest worden, en over de macht en de invloed van Rome.

Vanaf de top van Holyrood House is er een prachtig uitzich over de de Firth of Forth, de zeemond die de noordkust van Edinburgh bespoelt, de kranen van de zeehaven en de vissersschepen van Newhaven.

Ver aan de horizon liggen de Schotse Hooglanden. Wie z’n ogen sluit, ziet zo de postkoets de stad uitrijden.

www.visitbritain.nl

Het huis van John Knox

Aan High Street 43 staat het John Knox House, het uit 1490 daterende woonhuis van Knox. In de gevel zit een zonnewijzer, met daarin de figuur van Mozes. Een uithangbord meldt met gouden letters ”John Knox House”. Hier zou hij van 1561 tot 1572 gewoond hebben. Volstrekte zekerheid dat dat ook echt klopt, is er niet. Maar, als hij dan niet in dít huis woonde, dan toch in elk geval in de directe omgeving.

Het karakteristieke huis, waarin nu een museum is gevestigd, wordt beheerd door de Church of Scotland. Het kost niet eens zo heel veel moeite om je de kerkhervormer hier in gedachten voor je te zien. Aan een wand hangt het bekende portret van de man die volgens dit museum ”de meest controversiële held van Schotland” is geweest.

In een ander vertrek hangt een olieverfje waarop John Knox voor de eerste maal het protestantse avondmaal bedient. Via een bandje klinkt een nijdig gesprek, gevoerd door een denkbeeldige Knox. Er staat een miniatuurtje van zijn kansel. In een hoek staan een stoel en een tafel. Daar zou hij dan gezeten kunnen hebben.

Beroemde inwoners

-John Knox (1505-1572)

Hervormer van Schotland; hij woonde tot aan zijn dood (1572) in High Street. Nu is bevindt zich een reformatiemuseum in het pand.

-Alexander Graham Bell (1847-1922)

Uitvinder van de telefoon; werd geboren in Edinburgh.

-Robert Louis Stevenson (1850-1894)

Schrijver en dichter; werd geboren op 8 Howard Place, en woonde naderhand op 1 Inverleith Terrace en op 17 Heriot Row.

-Sir Arthur Conan Doyle (1859-1930)

Geestelijke vader van Sherlock Holmes en zijn helper, dr. Watson; Geboren in Edinburgh; zijn geboortehuis staat op Piccadilly Place 11.

-Tony Blair (geb. 1953)

Geboren in Edinburgh, in een woning aan Paisley Terrace; Brits politicus en van 1997 tot 2007 premier van het Verenigd Koninkrijk.