Stellingen IKON-enquête over Dordtse Leerregels kloppen niet
De Dordtse Leerregels zijn niet erg geliefd in de Protestantse Kerk in Nederland, zo blijkt uit een enquête van de IKON (RD van donderdag). Volgens prof. dr. W. Verboom kloppen de tien stellingen in de enquête niet.
Ik begrijp niet dat de theologen die meededen niet hebben gezien dat de stellingen van de IKON-enquête verkeerd zijn geformuleerd.„1. God heeft al voor de schepping bepaald wie in de hemel komt en wie niet.” Deze stelling maakt een karikatuur van Dordt. De Dordtse Leerregels belijden dat ons behoud door Jezus Christus uiteindelijk niet afhankelijk is van onze keus voor God, maar van Gods keus voor ons.
„2. God laat mensen vrij om voor het geloof te kiezen.” De remonstranten zouden dit zo nooit gezegd hebben. En Dordt zei: Het is een zegen dat God het geloven niet aan de vrijheid en eigen keus van de mens overlaat. Want dan zou er niets van terechtkomen.
„3. Het idee dat God sommige mensen tot eeuwige verwerping heeft voorbestemd valt niet te rijmen met de voorstelling van een genadig God.” Ook al zouden we wellicht de formulering van artikel I.15 over de verwerping vandaag anders formuleren, de strekking is niet dat de mens er nu eenmaal niets aan kan doen dat hij verworpen is. Altijd wordt hierbij het ongeloof van de mens verdisconteerd. Dordt belijdt: een mens wordt door pure genade behouden, maar gaat om zijn ongeloof verloren.
„4. Jezus Christus is gestorven voor de hele wereld.” Dordt zei dat het werk van Christus overvloedig voldoende is voor alle mensen. Tegelijk zegt het dat het werk van Christus niet effectief wordt voor alle mensen. Dordt heeft nooit de Heidelbergse Catechismus willen tegenspreken, namelijk dat Christus is gestorven voor het ganse menselijke geslacht (HC 37).
„5. Een mens moet openstaan voor de Heilige Geest, wil die zijn werk kunnen doen.” Dit heeft de Remonstrantie zo nooit gezegd. En waar het Dordt om ging is dat men het werk van de Heilige Geest niet kan tegenhouden.
„6. Door zonde of nalatigheid kan een oprecht gelovig persoon alsnog afdwalen van God.” De remonstranten zeiden dat oprecht gelovigen hun geloof helemaal kunnen verliezen en dan alsnog verloren gaan. Nee, zegt Dordt, God zal het geloof dat Hij zelf gewerkt heeft nooit loslaten.
„7. Geloofsbelijdenissen zijn menselijke geschriften en mogen daarom ter discussie worden gesteld.” Het gaat niet om de vraag of belijdenissen ter discussie mogen staan, maar of zij daarbij getoetst worden aan de Bijbel.
„8. Een eigen persoonlijke geloofsbelijdenis geeft meer geloofsverdieping.” Bedoelt deze stelling dat een persoonlijke geloofsbelijdenis een goed alternatief is voor een kerkelijke geloofsbelijdenis? Dit wordt niet helder.
„9. De artikelen tegen de remonstranten zijn een onmisbaar onderdeel van de belijdenisgeschriften.” Deze stelling kan niet met de aangereikte antwoorden beantwoord worden. Het zou heel goed kunnen dat bepaalde onderdelen wel en bepaalde onderdelen niet als onmisbaar worden gezien.
„10. Een kerk kan niet zonder vastomlijnde geloofsbelijdenissen.” De vraag is niet zozeer of een kerk zonder vastomlijnde geloofsbelijdenissen kan, maar hoe men daarmee omgaat. De formulering in de kerkorde van de PKN: „in gemeenschap met de belijdenis van het voorgeslacht” (I.4) geeft goed aan dat niet elke letter van de belijdenis vastomlijnd hoeft te zijn, maar dat het om het kloppende hart van de belijdenissen gaat.
Ik formuleer nu tien stellingen over de bedoeling van Dordt. Ik denk dat de resultaten heel anders zullen uitvallen dan bij de IKON-enquête.
Het is een grote troost dat ons delen in het heil niet afhangt van onze geloofskeus, maar vastligt in Gods eeuwige verkiezende liefde.
De Heilige Geest maakt de wil van de mens vrij en buigt die om, waardoor hij metterdaad gelooft.
Hoewel God vrij is en het recht heeft om gevallen mensen te verwerpen, gaan zij niet verloren dan door ongeloof als eigen schuld.
Jezus Christus is voor het ganse menselijk geslacht gestorven (HC 37). De gelovigen als uitverkorenen delen in zijn heilswerk.
De Heilige Geest bewerkt geloof en bekering en overwint daarbij alle weerstanden van de mens. Anders kwam het nooit tot geloof.
Het is een enorme troost dat God Zijn werk in ons leven in stand houdt. Anders zouden we gegarandeerd afhaken.
De Dordtse Leerregels mogen door middel van toetsing aan de Heilige Schrift ter discussie worden gesteld.
Een eigen persoonlijke geloofsbelijdenis kan de plaats innemen van een kerkelijk aanvaarde geloofsbelijdenis, zoals de Dordtse Leerregels.
De Dordtse Leerregels dienen als belijdenisgeschrift voor het belijdend spreken van de kerk geactualiseerd te worden in de context van de 21e eeuw.
De uitdrukking dat de kerk haar geloof belijdt „in gemeenschap met de belijdenis van het voorgeslacht” is een goede, samenbindende en tot creativiteit uitnodigende geloofsuitspraak.
De auteur is emeritus hoogleraar geschiedenis van het gereformeerd protestantisme aan de Universiteit Leiden.
