Uit deze week gepresenteerd onderzoek van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) blijkt dat een groot deel van de uitval in het hbo te voorspellen is. Het gaat om jongeren die zich niet of nauwelijks op hun vervolgopleiding oriënteren, op een laat tijdstip hun keuze maken en weinig verwachting van hun nieuwe studie hebben. Het is zonder meer aannemelijk dat dezelfde redenen ook gelden voor uitvallers op universiteiten.Het is niet alleen een hardnekkig, ook een duur probleem. Zo kost alleen al de uitval van hbo-studenten per jaar zo’n 300 miljoen euro. Los van dit bedrag is het voor zowel de student als de instelling vervelend als iemand niet op de juiste plek blijkt te zitten.

Terecht heeft het kabinet als doelstelling de uitval van studenten in de bachelorfase (het eerste deel van de opleiding) vóór 2014 te halveren. Wat daarvan terechtkomt nu het kabinet zelf voortijdig is gevallen, is de vraag. De volgende regering doet er wijs aan in ieder geval deze doelstelling van Balkenende IV over te nemen.

Er zijn inmiddels allerlei oplossingen bedacht. De aanpak van het probleem begint op de middelbare school. Daar vindt de eerste oriëntatie op de studiekeus plaats. Decanen doen al veel op dit gebied, maar zouden kunnen kijken hoe ze het adviestraject verder kunnen verbeteren.

Een ander punt van zorg dat op het bordje van de middelbare scholen ligt, is het niveau van de instroom. Vooral als het gaat om de beheersing van de Nederlandse taal en rekenen/wiskunde. Met name havisten en mbo’ers komen in het hoger onderwijs nogal eens in de problemen door onvoldoende kennis op deze gebieden.

Er zijn inmiddels maatregelen genomen die op langere termijn het instroomniveau van de eerstejaars moeten verbeteren, met pabostudenten als speerpunt. Daar gelden al enige tijd toelatingsexamens voor.

Ook hogescholen en universiteiten kunnen aan de slag. Zij moeten zeker tijdens het eerste jaar studenten intensiever begeleiden, bijvoorbeeld door meer contacturen in te roosteren. Een ander wapen in de strijd is het houden van een individueel studiekeuzegesprek. Zo’n gesprek moet de student vooraf een beter beeld geven van de studie, om teleurstelling later in het jaar te voorkomen.

Ook moeten de instellingen extra aandacht besteden aan de groeiende groep allochtone studenten. Zij vormen binnen het geheel van de uitvallers een aparte risicofactor.

Het selecteren aan de poort is in Nederland een omstreden zaak. Daar is geen meerderheid voor. Het enige op dit gebied is dat er voor bepaalde studies, geneeskunde bijvoorbeeld, een loting geldt omdat het aantal opleidingsplaatsen beperkt is. Zeer gewenst is het bevorderen van kleinschaligheid in het hoger onderwijs, zeker bij opleidingen met grote aantallen studenten. Huiswerk genoeg dus.