„Laat de kerk zich verdiepen in belijden”
„Sommige kerken, en ik reken daar ook mijn kerk toe, zouden zich grondiger moeten verdiepen in het belijden en in de grenzen van het belijden.”
Dat zei dr. A. C. Meesters donderdagavond voor de studenten van CSFR Panoplia in Leiden. Hij sprak over het concilie van Nicea.De dogmaticus en protestants predikant te Scheemda trok de lijnen door van het concilie van Nicea in 325, waar Arius werd veroordeeld als ketter, naar 2010. „Juist in de ariaanse strijd is ons godsconcept ontwikkeld: dat God drie-eenig is. Zo’n discussie vind ik waardevol. Laat het maar schuren in een eerlijk en onbevooroordeeld gesprek.”
Arius volgde de Griekse filosofie: de Vader is eeuwig, maar de Zoon niet, want Hij is door de Vader geschapen. „De vraag naar de status van de Zoon komt nadien in allerlei vormen terug. Dan benadrukt men de profeet in Jezus, zodat Hij weinig verschilt van andere profeten.”
Keizer Constantijn riep in 325 in Nicea de bisschoppen bijeen om over de kwestie-Arius te spreken. De keizer had daar zijn redenen voor, stelt dr. Meesters. „Hij wilde de rust handhaven in het rijk. Hij betaalde het concilie, met als gevolg dat zijn compromisformule ook sterk het debat bepaalde.” In 340 werd Arius verbannen.
Het concilie van Nicea gaf een aanzet voor het denken over de triniteit, wat uitmondde in de uitspraken van het concilie van Constantinopel in 381. „De God van het arianisme is een hoogverheven God. In het trinitarische dogma vinden we naast de verhevenheid van God ook Zijn nabijheid in de God en mens Jezus. De zin van het trinitarische dogma is dat God groter is dan ons denken en onze ervaring. Maar God is niet zo groot en verheven dat wij geen contact met Hem kunnen krijgen.”
Met de stelling dat de kerken zich moeten verdiepen in het belijden, doelde de predikant slechts „zijdelings” op de kwestie-ds. Hendrikse. „Vergelijk het met een voetbalspel. Ieder heeft een eigen positie. En ieder speelt binnen de lijnen, al is de bal wel eens uit. Maar er zijn ook spelers die op een ander voetbalveld spelen: predikanten die putten uit andere tradities dan de christelijke.”
Op welk ‘voetbalveld’ Arius te vinden is? „Dat was in die tijd moeilijk te zeggen. De rook was nog niet opgetrokken. En veel bisschoppen gingen na 325 weer hun eigen gang en lieten de uitspraken van Nicea links liggen. Ook staat de Griekse filosofie waarbij Arius aansluit niet per definitie diametraal tegenover de Bijbel. Achteraf zie je dat de Geest de tijd leidt en dat de waarheid vanzelf naar boven komt.”