Küng voelt zich geen rebel
Een hervormingsgezinde paus of een Derde Vaticaanse Concilie is op dit moment ondenkbaar. De progressieve Zwitserse rooms-katholieke theoloog Hans Küng toont zich pessimistisch over vernieuwingen in de Rooms-Katholieke Kerk. Toch zal het tij eens keren, want de verdere afbraak van de kerk zal ertoe leiden dat zij het ooit zonder bisschoppen zal moeten doen. „Zoals het nu gaat, kan het niet doorgaan.”
Küng was een dag in Nederland -in de Rotterdamse boekhandel Donner- vanwege de vertaling van zijn boek ”Bevochten vrijheid”, het eerste deel van zijn memoires. De theoloog, die geïnterviewd werd door Michel van der Plas, zei behoefte te hebben gehad aan „het wegschrijven van zijn ziel.” Het boek is een tijdsgetuige, een verslag van de eerste vier decennia van zijn leven.
Küng toonde zich pessimistisch over de kerk wat de nabije toekomst betreft. Priesters en andere kerkelijke leiders die de roomse partijlijn niet willen volgen, worden nu ”kaltgestellt” - geëlimineerd. Kardinalen leven in verwarring over wat ze moeten doen als ze straks een nieuwe paus moeten kiezen. „Ze zullen ook denken: hoe kom ik met hem in het reine, en hoe kan ik straks overweg met mijn eigen geestelijken? Want bij hen moeten zij wel de roomse beslissingen doorvoeren.” In Küngs ogen daagt het inzicht dat het tegengaan van hervormingen in de kerk niet langer kan. „We hebben niet veel tijd meer te verliezen, omdat we steeds minder bisschoppen en priesters hebben.”
Om een hervormingsgezinde paus te krijgen, zou een kandidaat tweederde van de stemmen moeten hebben. Dat lijkt erg moeilijk, gezien het feit dat de kardinalen door de paus zelf zijn benoemd. „Een tweederde meerderheid is altijd een moeilijke meerderheid.”
Het verbaasde interviewer Van der Plas in de memoires te lezen dat de inquisitie nog volop actief was in die periode die Küng beschrijft. Tegen inquisitie kan men zich niet beschermen, zei Küng. „Je hebt geen kans, de aanklacht wordt niet duidelijk, de veroordeling ligt van te voren al klaar en er is geen verdediging mogelijk door advocaten.”
Een Duitse uitgever vroeg Küng of hij er wel tegen kon dat sommige van zijn boeken indertijd door de curie werden verboden. „Ja, maar ik weet dat sommigen theologen die hetzelfde overkomt, er niet meer van slapen.”
Is Küng een rebel? „Nee, ik ben wel vasthoudend.” Onder de curie heeft hij niet geleden, zei hij; wel onder het feit dat hij vaak niet begrepen werd. Vrijheid is voor hem erg belangrijk geworden. Küng, lachend: „Dat is ook de paus opgevallen. Hij zei eens tegen mij dat ik het wel heel veel over ”liberta” had.”
