“De airbags slaan als witte wolken in mijn gezicht. Ik hoor een enorme dreun, gevolgd door een stilte. Ergens achter mij rijden auto’s door alsof er niets is gebeurd. Leef ik nog? Als ik mijn ogen opendoe zie ik op een paar centimeter van mij af een boom. De auto gromt na, alsof hij niet verkroppen kan dat de boom niet wijkt. Voor hij alsnog een poging gaat wagen, moet ik weg hier en wel zo snel mogelijk. Het portier wil met moeite open. Als ik hier maar uit ben, dan is het voorbij.Dacht ik.”

Anne Westerduin, die voor het ongeluk hoofdredacteur van het vrouwenmagazine Eva was, besloot haar ervaringen op papier te zetten om anderen in moeilijke situaties een helpende hand te bieden. „Het ongeluk zette met noodgedwongen stil. Dan ga je nadenken over het leven: Waar gaat het ten diepste om?” Bij uitgeverij Boekencentrum verscheen deze maand ”Ongeluk. Omgaan met tegenslag”, het eerste deel in een praktische serie over „alles wat christenvrouwen bezighoudt.” Westerduin is verantwoordelijk voor de eindredactie van de reeks. In de toekomst verschijnen delen over onder meer zwangerschap en over angst en depressie. Anne Westerduin, die tegenwoordig het bedrijf Sestramedia runt dat zich richt op vrouwen en communicatie: „Het zijn onderwerpen op het snijvlak van het leven als christen en het leven van alledag.”

Is daar behoefte aan?

„Christenen zitten elke zondag in de kerk en soms doordeweeks ook nog een keer. Daar horen ze wat in geestelijk opzicht nodig is. Maar als het gaat om praktische zaken, zoals bijvoorbeeld relatieproblemen of moeilijkheden met de opvoeding, dan pakken ze de Margriet of een ander vrouwenblad. Ze knippen een stukje uit en geven het aan iemand: moet je eens lezen. Je ziet dat al bij jonge meisjes. Ze lezen van alles, omdat er geen christelijk meidenblad bestaat. Zo worden ze gevoed door seculiere media als het gaat om de alledaagse dingen, in plaats van door de Bijbel. Terwijl de Bijbel heel veel zegt over relationele zaken. Daarom spreek ik voor vrouwen op koffieochtenden, om te laten zien dat de Bijbel ook voor het dagelijkse leven heel praktische richtlijnen geeft. Iemand zei eens tegen mij: „De dominee zegt hoe het zou moeten zijn, u vertelt hoe het is.” Dat is wat ik wil: vrouwen bemoedigen door aan te sluiten bij hun leefwereld. Trouwens, verantwoord genieten mag ook. Dat moeten we niet scheiden van het geestelijke. Leven volgens de Bijbel voltrekt zich in het gewone leven.”

“Op de een of andere manier heb ik wel wat van een baby zoals ik hier lig. Ik krijg alle aandacht en iedereen is lief voor me. Ik hoef niet te denken, want dat wordt voor me gedaan. Ik hoef niets, alleen maar te zijn. Hoe lang is dat eigenlijk geleden dat dat het geval was? Meestal ben ik op twee of meer plekken tegelijk: bellen, sms’en en mailen laten zich prima combineren met allerlei andere zaken. Het is alsof mijn leven nu heeft halt gehouden op zo’n P-zone langs de weg. Mijn leven bevindt zich ineens maar op één plek, en dat is hier in dit ziekenhuis.”

Wat wilt u met dit boekje over omgaan met tegenslag bereiken?

„Ik hoop mensen in moeilijke situaties iets van herkenning te bieden door mijn ervaringen met hen te delen. Het kan soms alleen al opluchten wanneer je merkt dat iemand anders deze ellende of die tegenslag heeft gekend. Daardoor kun je je eigen reacties op de situatie beter begrijpen. ”Ongeluk” is geen zelfhulpboek waaruit je stap voor stap kunt leren hoe je de moeilijkheden kunt overwinnen. Ik reik een groot aantal thema’s aan waarvan ik hoop dat mensen er iets aan hebben op het moment dat het in hun leven aan de orde is. Als ik ze op die manier iets verder kan helpen in het verwerkingsproces, ben ik al heel blij. Soms hebben mensen even een duwtje in de rug nodig om het leven in de ogen te kijken. In Lukas 21 staat dat mensen in tijden van benauwdheid zich moeten oprichten. Niet weglopen dus, want dan word je van achteren neergeschoten.”

Wat is u het meest bijgebleven van de periode dat u was uitgeschakeld?

„Ik kreeg de meeste troost van mensen die daar niet opuit waren. Het gaat niet om mooie woorden, het is veel belangrijker er gewoon te zijn als iemand tegenslag ervaart. Zeker als iemand kampt met een psychische ziekte, is het heel moeilijk om blijvend aandacht voor hem of haar te hebben. Op een bepaald moment moet het maar eens over zijn. In de maanden na het ongeluk stond mijn kamer vol met bloemen. Toen de vakantietijd aanbrak konden de vazen naar de schuur.

Over zoiets ga je nadenken: zo deed ik dat dus ook. Het voelt goed als je een bloemetje stuurt. Dat kun je weer van het lijstje strepen. De mensen die blijven komen, zijn vaak degenen die zelf iets hebben meegemaakt en echt weten wat het is. Zo leer je ook naar jezelf kijken, als je noodgedwongen op bed ligt. Iets weten is anders dan het zelf ervaren. Laten we daarom niet te snel denken dat we wel begrijpen wat iemand doormaakt. Aan de andere kant zul je met je problemen uiteindelijk toch zelf tot klaarheid moeten komen.

Je leert ook relativeren als je tot niets meer in staat bent. Mensen zeggen wel eens dat niemand onmisbaar is. Voor je werk, de kerk en voor verenigingen gaat dat ook op. Alles gaat gewoon door. Maar welke mensen missen je écht als je er niet meer bent? Dat zijn je ouders, je kinderen, dat is je man of je vrouw. Het is belangrijk dat je aan hen dus ook de meeste aandacht besteedt.”

“Wie mist in tijden van tegenslag niet die ene zus of die goede vriend van wie je zeker wist dat hij of zij je zou bijstaan? Af en toe kijk in naar de deur en hoop dat zij er toch zal staan. Soms moet er iets ergs gebeuren om kloven te overbruggen, maar voor mijn situatie gaat dat niet op. Het deurgat blijft leeg. Tussen alle brieven en kaarten zit geen berichtje van haar, op geen enkel kaartje dat aan de bossen bloemen hangt, staat haar naam. Ik probeer mezelf te vermannen en blij te zijn met al die liefde die ik wel krijg, en dat is veel, heel veel.”

Gaan vrouwen anders met tegenslag om dan mannen?

„Vrouwen zijn heel relationeel ingesteld. Ze kampen daardoor met andere dingen dan mannen. Een vrouw kan heel verdrietig zijn als een bepaalde persoon niets van zich laat horen als ze moeilijkheden heeft, hoewel ze verder aandacht genoeg krijgt. Bij vrouwen zijn de verschillende aspecten van het leven ook veel meer verweven, tot een kluwen die ze soms maar moeilijk kunnen ontwarren. Mannen kunnen zaken gemakkelijker scheiden. Problemen thuis hebben niet zo’n grote invloed op hun werk.

Vrouwen gaan dus anders om met tegenslag dan mannen. Vandaar dat ik me in dit boekje speciaal tot vrouwen richt. Maar mannen kunnen er ook iets aan hebben. Al was het alleen maar dat ze het gedrag van vrouwen beter gaan begrijpen. Ze zullen het vast ook wel lezen. In mijn Evatijd vertrouwden mannen mij steevast toe dat ze Eva óók lazen, op een manier waaruit bleek dat ze dachten de enige te zijn. Maar misschien is het goed dat er ook een vergelijkbaar boekje voor mannen komt.”

Is er ook verschil als het gaat om de geestelijke dimensie?

„Vrouwen hebben vaker schuldgevoel naar God toe. Ze denken dat ze in het dagelijkse leven heel veel moeten doen en vinden het lastig om tijd voor God vrij te maken. Mannen hebben nog wel eens het voordeel dat ze tijdens een vergadering of op huisbezoek met geestelijke dingen bezig móeten zijn. Bij vrouwen kan het er gemakkelijk bij inschieten, merk ik bij mezelf. Daarom werken we vanuit ons bedrijf aan een zogenaamde ”digitale binnenkamer”, een website met praktische handreikingen om God veel sterker bij het dagelijkse leven te betrekken. Daar is behoefte aan, want we leven in een vluchtige tijd. Je hebt soep en je hebt Cup-a-Soup. Dat laatste maak je snel even klaar, maar is niet te vergelijken met echte soep. Zo is geloven meer dan even de Bijbel openslaan en een stukje lezen. Het is belangrijk dat we de lijn met God permanent openhouden.”

"Mijn kamergenoten zoeken ieder op hun eigen manier afleiding om de tijd te doden die ze hier door moeten brengen. We doen allemaal ons eigen ding, maar als het nodig is delen we een boterham of drukken op de bel als de ander er niet bij kan. Zou ik dan nu op willen staan, mijn korset afwerpen en roepen: Ja jongens, dat heeft God gedaan, het allerbeste met jullie!

Ik hoop vurig dat ik beter word, dat ik ooit weer normaal zal kunnen lopen, maar dat hoeft niet nu en direct. Ik ben ook al heel blij als ik op de normale manier beter zou mogen worden."

Hoe kijkt u aan tegen gebedsgenezing?

„Wat opvalt in de Bijbel is dat ziekte en gezondheid er veel minder ver uit elkaar liggen. De Hebreeuwse term ”vlees” voor ons mensen heeft iets van gebrokenheid in zich. Maar juist door onze zwakheden wil God iets van Zichzelf laten zien. Tegenwoordig ligt er, ook bij christenen, sterke nadruk op gezond zijn. In de Bijbel gaat het daar niet in eerste instantie over. Daarom ben ook niet zo’n voorstander van gebedsgenezing. We kunnen God niet narekenen, we hebben ook lang niet altijd zicht op Zijn plan met ons leven. Soms zie je pas veel later dat iets naars toch goed voor je is geweest. Maar er blijven ook dingen die je nooit zult begrijpen. Ellende heeft voor je gevoel iets oneerlijks. Er is lang niet altijd een aanwijsbare oorzaak in je leven voor aan te geven. En als ik nu de weg weer op ga heb ik net zo veel kans op een ongeluk als ieder ander.

Aan de andere kant kunnen tijden van ziekte juist vindplaatsen zijn van Gods nabijheid. We moeten leren kijken naar wat we ondanks onze moeilijkheden toch nog hebben. Dat kunnen anderen niet tegen je zeggen, want dat werkt averechts. Alleen mensen die heel dicht bij je staan kunnen proberen voorzichtig te wijzen op de goede dingen die er zijn. Maar voor jezelf kan het heilzaam zijn op die manier je problemen te relativeren. In de psychologie werkt het zo dat het maken van lijstjes met dingen die je leuk vindt een positieve uitwerking heeft.

Het leven is niet maakbaar, ook niet als het gaat om relatieproblemen, al lijkt het soms wel zo. Overal zijn therapieën voor, maar vaak komen we niet verder dan de problemen hanteerbaar maken. Er zijn veel zaken waar we niets aan kunnen veranderen. Maar als we leren kijken naar de positieve dingen dan zijn mensen tot verrassend veel in staat.”

Wat heeft u zelf geleerd van de tijd dat u uit de running was?

„God werkt vaak door mensen heen. Hij gebruikt ons ondanks onze tekortkomingen. Dat merkte ik in het ziekenhuis. Naast mij lag een bodybuilder die niets van het geloof begreep. Ik zag ook geen kans om hem daar meer over te vertellen, al bad ik daar wel om.

Op een dag kwam mijn man en begon mijn haar te borstelen omdat ik dat zelf niet kon. Mijn buurman was verbaasd dat we zo met elkaar omgingen, terwijl we toch al twintig jaar samen waren. Zelf had hij sinds enkele maanden weer een vriendin, maar een stabiele relatie had hij nooit gehad. „Zoals het bij jullie is, wil ik het ook”, zei hij. Het is belangrijk als we zoiets uitstralen. We hoeven God niet te helpen, als we maar dicht bij Hem leven en op Hem vertrouwen.”

“”Je hebt reservetijd gekregen”, zei iemand tegen me. Wie beseft dat hij van iets nog maar een beetje heeft, verspilt dat niet. Het kan zomaar ineens voorbij zijn, dat weet ik nu. Tot die tijd wil ik die dingen doen waarvan ik weet dat ik daarmee doe wat God van me vraagt. Of me dat altijd lukt? Simpel antwoord: nee. Maar elke keer dat ik langs ‘mijn’ gehavende boom aan de A28 rijd, word ik er ook weer even aan herinnerd dat God goed is en trouw. Ik sta er niet alleen voor.”

Mede n.a.v. ”Ongeluk. Omgaan met tegenslag”, door Anne Westerduin; uitg. Boekencentrum Lifstyle, Zoetermeer, 2009; ISBN 978 90 239 2338 1; 128 blz.; € 14,50.