Aan de overkant ligt Echteld, aan deze zijde Druten. Daartussen stroomt de Waal, drukbevaren door binnenvaartschepen en duwboten. Excluton, marktleider in Nederland voor sierbestrating, heeft een eigen loswal. Evenals een aanduiding op de blauwe ANWB-borden: Industrieterrein Excluton. „We vormen met elf productielocaties op 35 hectare het grootste terrein van één fabriek in Europa”, zegt commercieel directeur Rob Nijenhuis.Aan zand en grind komt wekelijks 25.000 ton binnen via die kade. Een eigen park van vijftig bulk- en stenenwagens voert (Duits) cement aan en eindproducten af, naar heel Nederland en Noord-Rijnland-Westfalen. De hoeveelheid opleggers van derden overtreft dat aantal. Op de top –april tot bouwvak, bouwvak tot november– gaan er dagelijks 200 tot 250 vrachten de poort uit. Waarbij geldt dat Excluton behalve in Druten op nog drie plaatsen produceert: Emmen, Appeltern en Waalwijk.

Grondlegger is Frans van Haren, vertelt Nijenhuis. „Op z’n zestiende startte Frans op een heftruck bij een klein betonfabriekje. In 1980 –Van Haren was begin twintig– kocht hij een fabriek. VHB, Van Haren Beton, werd al snel Excluton, exclusief beton.” In 1998 verkocht van Haren zijn bedrijf, om het eind 2006 weer terug te kopen. „Ook de verpakkingsindustrie hiernaast hoort erbij: samen beslaan we 60 hectare. Op dat terrein zal in de toekomst ook een straatbaksteenfabriek draaien.”

Nadat Van Haren het bedrijf terugkocht, moest het in een hogere versnelling raken. „Daarom kwam ik erbij, na een loopbaan bij beursgenoteerde ondernemingen in deze branche, met nadruk op grond-, weg- en waterbouw: de gww-sector. Terborg-beton, sterk in de gww, was in 2003 al ingelijfd.”

Om aan de ‘boost’ gestalte te kunnen geven, bepleitte Nijenhuis de bouw van een nabehandelingsfabriek, waarin „producten op maat” gemaakt zouden kunnen worden. Die fabriek draait sinds een jaar. In de keur van machines worden betonstenen gepolijst, gestraald, gehamerd, gecurld of bewerkt in een combinatie van die behandelingen. „Daarmee werden we aantrekkelijk voor meer partijen.”

Nijenhuis of een van de tien vertegenwoordigers –op in totaal 150 mensen– reizen stad- en provinciehuizen, gww-bedrijven en particuliere (sier)steenfirma’s af om de waaier van honderden producten af te zetten. De omzet stijgt jaarlijks en lag in 2008 op zo’n 80 miljoen euro. „We zijn sterk in grote formaten, tegenwoordig bijzonder populair.”

Samen met landschapsarchitecten en ontwerpers maakt Excluton voortdurend nieuwe producten. „In principe kunnen we elke opdracht aan, als die maar enig volume heeft. Voor een order van 2000 vierkante meter trekken we onze neus niet op, want volgend jaar heeft dezelfde opdrachtgever misschien 20.000 meter nodig.”

Nijenhuis schudt ze uit z’n mouw: al uitgevoerde en nog te beleveren projecten. „Winkelcentrum Harderwijk, gemeente Oss, Enschede, Hengelo, Gorinchem, Vaanpark Rotterdam. Inrichting, herinrichting; vaak gaan we rechtstreeks aan tafel met aannemers, wegenbouwers of firma’s uit de waterbouw. Onze gras-, berm- en greenflexblokken voor dijkbekleding zijn bekend en geliefd.”

De siermarkt is over z’n hoogtepunt heen, zegt Nijenhuis. „De woningbouw ontwikkelt zich matig en de nadruk verschuift van Vinex-wijken naar binnenstedelijke herinrichting. Minder huizen, minder tuintjes, minder bestrating. Maar ook: minder verhuizingen, meer opknapwerk, dus een grotere vervangingsmarkt.”

De verdiensten verdwijnen niet in luxe eigen kantoren, maar in geavanceerde technieken. „Afgelopen bouwvak bouwden we twee Vapor-installaties. Daarmee zakt de droogtijd van betonsteen –tussen gietmal en eerste verplaatsing– van veertien naar acht uur. Die tijdwinst betekent sneller produceren, maar ook minder voorraad. In de totale bestratingsindustrie is een investeringsstop, wij investeren tegen de verdrukking in.”

Een van de laatste innovaties is de ExcluGare, een samen met busmaatschappij Connexxion ontworpen bushalteband die schade aan de wangen van busbanden voorkomt. Komende jaren moeten alle 60.000 haltes in Nederland worden aangepast voor lagevloerbussen met gelijkvloerse inrolmogelijkheid voor rolstoelen. „De eerste haltes zijn inmiddels geleverd en de interesse is groot. Gemeenten en provincies kunnen ons bellen.”