„Geloven is een verliefde daad”
Is geloven een onberedeneerde sprong in het duister? Dr. A. J. Plaisier hield maandagavond de Leidse studenten van Navigators, CSFR, Gomarus en Ichthus voor dat het hart zijn redenen heeft die het verstand niet kent. Geloven is een zaak van hart, hoofd en handen samen, zo benadrukte de scriba van de Protestantse kerk in Nederland (PKN).
Dr. Plaisier heeft die drie woorden zorgvuldig gekozen. „Ik vind dat ze een mooie alliteratie hebben, maar ook een mooi beeld zijn van het geloof. In het geloof voel je allereerst met je hart, daarna komt het verstand en dan de daad. Die volgorde is dus niet willekeurig.”Het geloof richt zich, volgende de scriba van de Protestantse Kerk, op de liefde van God en liefde is een zaak van het hart. „God verschijnt als een Bruidegom in deze wereld. Hij is geen stelling die je kunt begrijpen. Die Bruidegom komt om een zielig hoopje mooi te maken, om haar Zijn bruid te laten worden.”
De scriba van de Protestantse Kerk ageert tegen een passieve houding ten opzichte van de liefde van God. „Sommigen beschouwen Gods komst in deze wereld als een aai over de bol van een zielig kind, waar het niet op hoeft te reageren. Geloof is echter een actie die begint bij je hart. Het is antwoord geven op de roepstem van God: Mijn zoon, Mijn dochter, geef Mij je hart. De enige adequate reactie op Gods gave van Zijn Zoon is jouw overgave.”
Petrus’ watervlugge handeling op het meer van Galilea is volgens de predikant een schitterend voorbeeld van die overgave. „Het is midden in de nacht, je bent aan het eind van je visserslatijn en Jezus komt als een schim over het water. Waarom gaat Petrus overboord? Omdat hij de stem van de Bruidegom heeft gehoord. Geloven is een verliefde daad.”
Het voorbeeld van Petrus is niet bedoeld om te bevestigen dat geloof enkel een kwestie van gevoel is, benadrukt dr. Plaisier. „Misschien denk je nu: geloof is toch een sprong in het diepe en misschien blijkt het uiteindelijk een salto mortale te zijn. Denken doe je echter vanuit het geloof en het geloof begint bij het hart. Gelovend denken is nuchter, omdat het geloof ziet dat deze werkelijkheid een werkelijkheid is onder Jezus Christus.”
Volgens dr. Plaisier is in onze cultuur denken beperkt tot alleen datgene wat controleerbaar en verifieerbaar is. „Daarmee is het verstand ontdaan van de vleugels van verbeelding en poëzie. Het is immuun gemaakt voor het eeuwige. Ontvankelijkheid is echter de grammatica van het denken over God. We kunnen God niet vatten met ons verstand, maar we kunnen wel begrijpen dat Hij alle verstand te boven gaat.”
Kennis van God is noodzakelijk, maar de nadenkende mens mag niet hoogmoedig worden. Dr. Plaisier: „Religieuze kennis is gevaarlijk omdat jij als mens wilt glorifiëren. We bepalen echter niet zelf hoe God handelt in deze wereld. Hij gaat Zijn eigen, ongekende gang. Daarom kunnen wij niet zeggen: het kruis was per se nodig. De weg van God had ook heel anders kunnen gaan. Maar God koos voor deze manier.”
In vogelvlucht behandelt de predikant uit Amersfoort vervolgens bekende kwesties waar geloof en wetenschap in strijd schijnen te zijn. Hij noemt het kwesties die christenen vaak zelf creëren. „Als je denkt dat de Bijbel je verplicht te geloven in een schepping van zes dagen, vraag je een opoffering van je verstand. Je moet je geen verkeerde dilemma’s laten aanmeten.”
De wetenschap gaat soms echter ook buiten zijn boekje, meent hij. „Evolutie, daar valt over te praten, maar evolutionisme is een religie.”
Ook de handen horen bij het geloof, zo sluit Plaisier zijn trits af. ,We zitten niet op een stoel te geloven. Doen kan je soms helpen om veel twijfels te boven te komen. Ik kan nog lang praten over ethiek en deugden, maar dit punt van mijn lezing moet je vooral doen”, raadt hij de studenten aan.