Aan het Rik in Brielle ligt het heiligdom van de martelaren van Gorcum. De plek is het bekendste bedevaartsoord in Zuid-Holland. In het jaar 1572 werden hier negentien rooms-katholieke geestelijken uit Gorcum gemarteld en opgehangen omdat ze weigerden hun geloof in de eucharistie af te zweren. Govaert van Mervel, een van de oudsten, stierf volgens de rooms-katholieke overlevering biddend dat God zijn beulen zou vergeven: ”Heer vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen”. Ieder jaar trekt de bedevaart honderden bezoekers uit Nederland en omringende landen.Historicus Ben Hartmann dook in de historische bronnen over de marteldood van de negentien geestelijken. Hartmann: „Het standaardwerk over deze martelaren werd in het begin van de zeventiende eeuw geschreven door Willem van Est, die familie was van een van de martelaren. Het bleek mogelijk dit werk, dat destijds in het Latijn en in vertaling in zeventiende-eeuws Nederlands is gedrukt, opnieuw als facsimile te laten verschijnen. Het Nederlands van die tijd is met een beetje fantasie en uithoudingsvermogen trouwens nog steeds heel leesbaar.”

Willem van Est schreef als jongeman in het jaar van de dood van zijn oom een brief, waarin hij in de kern het verhaal van de martelaren van Gorcum vertelde. Daarmee is dit bondige verhaal een van de oudste bronnen over de dood van de negentien geestelijken. Hartmann vatte het plan op het verhaal te vertalen en zo uit te geven dat het toegankelijk zou zijn voor een breed publiek. „Het leek goed om de historische omstandigheden toe te lichten en meer in te gaan op het katholieke geloof waarvoor de martelaren van Gorcum zijn gedood. Bovendien bleek er prachtig beeldmateriaal te zijn dat nog nooit of niet eerder in kleur was uitgegeven en dat zeer geschikt is om het verhaal van de martelaren van Gorcum ook letterlijk in beeld te brengen.”

Hartmann bereidt een proefschrift voor over de geschiedenis van de verering van de martelaren van Gorcum. Zijn boek wordt gepresenteerd tijdens de Nationale Bedevaart die zaterdag in Brielle plaatsvindt. Het was destijds niet de bedoeling van prins Willem van Oranje om tot vervolging van rooms-katholieke geestelijken over te gaan. Maar doordat hij met de geuzen in zee ging werd er wel de gelegenheid toe geschapen. In de veroverde steden werd vaak hardhandig afgerekend met de lokale geestelijkheid. Velen ondergingen martelingen, er werden moorden gepleegd en tientallen geestelijken werden ter dood veroordeeld. De haatdragendheid en wreedheid van geuzenleider Willem Lumey tegenover zijn tegenstanders speelde hierin een grote rol.

www.martelarenvangorcum.nl.