Kloof in Egypte tussen christen en moslim verbreed
Terwijl Osama bin Laden bijna uitgeschakeld lijkt te zijn, krijgt zijn recente oproep om de oorlog aan te binden tegen de ongelovigen in Egypte nog een nasleep. Islamitische geleerden zijn het erover eens dat christenen en Joden „ongelovigen" genoemd mogen worden. Daaraan mag echter, anders dan Bin Laden beweert, geen oorlogsverklaring worden verbonden.
De weerstand tegen Bin Ladens oproep was unaniem onder de geleerden die door het Egyptische weekblad al-Musawwar werden geïnterviewd. Zelfs de voormannen van de moslims vonden dat zo’n oorlogsverklaring of een oproep tot jihad alleen maar terecht is als de islam zelf wordt aangevallen. Maar voor de radicale US Copts Association was het artikel aanleiding om een campagne tegen het weekblad al-Musawwar te voeren. Deze beweging stelt in een verklaring dat het gebruik van het islamitische woord “kafir”, dat een ongelovige aanduidt, automatisch een oproep tot geweld tegen deze ongelovigen betekent en dus dat de christenen in Egypte in hun bestaan worden bedreigd.
Tal van christelijke leiders vinden deze voorstelling van zaken niet correct. Toch blijft het gebruik van het woord “kafir” problematisch, omdat het wel degelijk beledigend is. Dat is anders wanneer moslims christenen en Joden aanduiden als „de mensen van het Boek", waarmee de Bijbel wordt bedoeld. „Daaruit blijkt respect", zeggen de christelijke leiders.
Islamitische geleerden stellen dat niet elk gebruik van het woord “kafir” dezelfde betekenis heeft. Allereerst zijn er degenen die niet in Allah of God geloven. „Dat zijn de “kafirs” in de absolute zin van het woord", zegt dr. Abdel Mo’ti Bayoumi van de gezaghebbende Azhar-universiteit. Het woord “kafir” wordt ook voor polytheïsten gebruikt, mensen die geloven in een meergodendom. „Ten slotte zijn er degenen die niet in de boodschap van de islam geloven. Daar is toch niets verkeerds mee? Zeggen christenen ook niet van ons dat wij niet openstaan voor het geloof in de Drie-eenheid?"
Negatieve lading
De koptisch-orthodoxe bisschop Marcos werkt in een sloppenwijk waar genuanceerde betogen ver te zoeken zijn. „De geleerden kunnen onderscheid tussen de verschillende soorten “kafir” maken, maar gewone moslims op straat doen dit niet. We hebben slechte ervaringen met het gebruik van het woord “kafir”, hoe gematigd dit woord ook wordt gebruikt. Extremisten hebben deze aanduiding gebruikt als rechtvaardiging om christenen te doden. Christenen en moslims moeten elkaar daarom niet “kafir” noemen." Bayoumi en andere geleerden houden hun standpunt staande, maar zijn het er wel over eens dat het woord een negatieve lading heeft gekregen en daarom beter niet gebruikt kan worden.
De discussie over het woord “kafir” staat ook in verband met een recente bijeenkomst tussen christelijke en islamitische leiders in Caïro. Moslims hadden de bijeenkomst graag willen afsluiten met een verklaring waarin zowel islam als christendom als hemelse godsdienst zou zijn bestempeld. Vooral vertegenwoordigers van het Vaticaan hebben zich daartegen verzet.
„Natuurlijk kan dat niet", vindt de al veertig jaar in Egypte woonachtige Nederlandse priester dr. Christiaan van Nispen. „Moslims wilden dat christenen erkennen dat de islam een door God gegeven openbaring is." Van Nispen vindt dat geen christen dit kan doen. „Want als je dit doet, zou dat betekenen dat je Jezus Christus niet langer als het centrale punt in je geloof belijdt."